Του Παύλου Λοΐζου*
Άλλη μία εταιρεία ετοιμάζεται να εισέλθει στην αγορά των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Κύπρο. Ο λόγος για την Themis, τη θεά της δικαιοσύνης, την εταιρεία που θα είναι ο ιδιοκτήτης και θα αναλάβει τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων που θα αποκτήσει από την Τράπεζα Κύπρου ο διεθνής κολοσσός Pimco. Υπενθυμίζεται πως Τρ. Κύπρου και Pimco συμφώνησαν στην αγοραπωλησία μη εξυπηρετούμενων δανείων ύψους 1.4 δισ. ευρώ (Helix 2), που αποτελείτε από 38,224 δάνεια, κυρίως ιδιωτών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, τα οποία είναι εξασφαλισμένα με περίπου 9,614 ακίνητα, πράξη η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί τις επόμενες βδομάδες. Η Themis, θα έρθει να προστεθεί στον κατάλογο των εταιρειών οι οποίες τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιήθηκαν στην κυπριακή αγορά με σκοπό τη διαχείριση προβληματικών δανείων και συνδεδεμένων με αυτά ακινήτων.
Σύμφωνα με υπολογισμούς, συμπεριλαμβανομένου του Helix 2, από το 2017 μέχρι σήμερα, οι κυπριακές τράπεζες πώλησαν μη εξυπηρετούμενα δάνεια αξίας πέραν των 4.5 δισ. ευρώ ενώ ακόμα 9 δισ. ευρώ έχουν περάσει με άλλους τρόπους εκτός του τραπεζικού συστήματος, π.χ. δάνεια πρώην Συνεργατισμού τώρα ιδιοκτησία της ΚΕΔΙΠΕΣ. Τα συνολικά «κόκκινα» δάνεια, εντός και εκτός τραπεζών, υπολογίζονται περίπου στα 18-19 δισ. ευρώ (αν και δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία) και τυγχάνουν χειρισμού είτε από τις ίδιες τις τράπεζες, είτε από εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων, είτε από εταιρείες διαχείρισης δανείων.
Το παράδοξο είναι πως πολύ λίγοι πλέον ασχολούνται με το ζήτημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ενδεχομένως να θεωρούν ότι από την στιγμή που η πλειοψηφία αυτών των δανείων βρίσκεται εκτός τραπεζών, το πρόβλημα έχει εκλείψει. Στην πραγματικότητα βέβαια, κάθε άλλο παρά έτσι έχουν τα πράγματα. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια εξακολουθούν να βαραίνουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά και η πώληση τους κάθε άλλο παρά θα μειώσει την πίεση, αφού είναι λογικό οι επενδυτές που τα απέκτησαν να θέλουν να έχουν μία καλή απόδοση από αυτά. Άρα που οδηγούμαστε; Σε περισσότερες εκποιήσεις (που έτσι κι αλλιώς δεν είναι πολύ επιτυχημένες), σε μεγαλύτερη πίεση σε επιχειρήσεις οι οποίες έχουν μη εξυπηρετούμενα δάνεια, σε αύξηση της προσφοράς ακινήτων, κτλ.
Την ίδια ώρα, η πρώτη προσπάθεια παρέμβασης του κράτους με το σχέδιο «Εστία» απέτυχε αφού το ενδιαφέρον ήταν ελάχιστο. Απομένει να δούμε αν θα έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο μία δεύτερη απόπειρα κρατικής παρέμβασης μέσω της απόκτησης μη εξυπηρετούμενων δανείων των τραπεζών από την κρατική ΚΕΔΙΠΕΣ. Και πάλι όμως, το γεγονός παραμένει πως τα επίπεδα του ιδιωτικού χρέους είναι ιδιαίτερα υψηλά, ξεπερνώντας το 114% του ΑΕΠ (προ πανδημίας). Σ’ αυτό το περιβάλλον, οι τράπεζες πασχίζουν να παραχωρήσουν νέα δάνεια σε βιώσιμες επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Προσπάθεια που θυμίζει τον τετραγωνισμό του κύκλου, αφού από τη μία θέλουν να διαθέσουν τη μεγάλη και με κόστος ρευστότητα που διαθέτουν (βλ. καταθέσεις) και από την άλλη να μην παραχωρήσουν δάνεια που δεν θα πληρούν τα απαιτούμενα κριτήρια και τα οποία μετά από μερικά χρόνια, πιθανώς και λόγω πανδημίας, θα ξεκινήσουν ένα νέο κύκλο μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Υπάρχει λύση λοιπόν σ’ αυτόν τον φαύλο κύκλο που περιγράψαμε; Υπάρχει λύση έστω κι αν ως πρώτη ανάγνωση μπορεί να μην εκληφθεί ως καθαρά οικονομική. Η λύση βρίσκεται στην αύξηση του πληθυσμού της χώρας. Μπορεί να ακούγεται ως παράδοξο για πολλούς αλλά η αύξηση του πληθυσμού μπορεί να μειώσει από τη μία το ποσοστό του ιδιωτικού χρέους, αφού λογικά θα ωθήσει σε αύξηση το ΑΕΠ, και από την άλλη να αυξήσει τους υποψήφιους πελάτες των τραπεζών για δάνεια. Με δεδομένο ότι η Κύπρος μαστίζεται από υπογεννητικότητα με τα κατά καιρούς κίνητρα για πολυμελείς οικογένειες να μην έχουν πετύχει τον σκοπό τους, η μόνη λύση που απομένει αφορά στην προσέλκυση (νεαρών) ξένων για να εγκατασταθούν μόνιμα στην Κύπρο. Η σταδιακή κάθοδος μερικών χιλιάδων ξένων καλής εισοδηματικής στάθμης για μόνιμη εγκατάσταση στη χώρα θα είχε ιδιαίτερα ευεργετικές επιπτώσεις για την οικονομία γενικότερα.
Είναι κάτι που ως εταιρεία βιώνουμε από πρώτο χέρι αυτήν την περίοδο στα πλαίσια εξεύρεσης κτιριακών εγκαταστάσεων για ομίλους από το εξωτερικό οι οποίοι επιθυμούν να δημιουργήσουν βάση στην Κύπρο. Οι ανάγκες είναι πολλές: χώροι για εργασία και διαμονή, σίτιση και ψυχαγωγία, εκπαίδευση, διακίνηση και ούτω καθεξής. Αντίστοιχα τα οφέλη και από την κάθοδο αλλοδαπών στη χώρα μας οι οποίοι μπορεί να μην έρθουν αποκλειστικά για σκοπούς εργασίας αλλά επειδή απλώς ψάχνουν μία ασφαλή και σύγχρονη χώρα για να ζήσουν και να μεγαλώσουν τις οικογένειες τους. Τώρα που δεν έχουμε το πρόγραμμα των διαβατηρίων είναι ευκαιρία να αποδείξουμε αν όντως μπορούμε να προσελκύσουμε ποιοτικούς αγοραστές και χρήστες ακινήτων από το εξωτερικό οι οποίοι θα δημιουργήσουν πραγματικούς δεσμούς με τη χώρα επενδύοντας στον τόπο μας ποικιλοτρόπως.
*Διευθύνων Σύμβουλος, WiRE FS