επιμέλεια: Ναταλία Γεωργιάδου
Νέες στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές προς ενίσχυση της βιωσιμότητας και της ανταγωνιστικότητας της υδατοκαλλιέργειας στην Ε.Ε. ανακοίνωσε και προωθεί η Κομισιόν. Οι κατευθυντήριες γραμμές προσφέρουν στην Επιτροπή, τα κράτη-μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη ένα κοινό όραμα ανάπτυξης του κλάδου, κατά τρόπο που να συμβάλλει άμεσα στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και ιδίως στη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο».
Οι κατευθυντήριες γραμμές θα βοηθήσουν τον κλάδο της υδατοκαλλιέργειας της Ε.Ε. να καταστεί πιο ανταγωνιστικός και ανθεκτικός και θα βελτιώσουν τις περιβαλλοντικές και κλιματικές του επιδόσεις.
Τέσσερις αλληλένδετοι στόχοι
Οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές εκπονήθηκαν σε στενή συνεργασία με τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και τα ενδιαφερόμενα μέρη, κυρίως εκείνα που εκπροσωπούνται στο γνωμοδοτικό συμβούλιο υδατοκαλλιέργειας. Θέτουν τέσσερις αλληλένδετους στόχους για την περαιτέρω ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας στην Ένωση:
• Οικοδόμηση ανθεκτικότητας και ανταγωνιστικότητας
• Συμμετοχή στην πράσινη μετάβαση
• Διασφάλιση της κοινωνικής αποδοχής και της ενημέρωσης του καταναλωτή
• Ενίσχυση των γνώσεων και της καινοτομίας.
Οι προτεινόμενες κατευθυντήριες γραμμές θα στηρίξουν επίσης τη σημαντική αύξηση της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας σε επίπεδο Ε.Ε. Όπως επισημαίνεται στο πρόσφατα δημοσιευθέν σχέδιο δράσης για τη βιολογική γεωργία, η βιολογική υδατοκαλλιέργεια παραμένει ένας σχετικά νέος κλάδος, αλλά με σημαντικό δυναμικό ανάπτυξης.
Σε αντίθεση με την αλιεία, η υδατοκαλλιέργεια δεν αποτελεί τομέα αποκλειστικής αρμοδιότητας της Ε.Ε. Ωστόσο, αναγνωρίζοντας τον σημαντικό ρόλο της υδατοκαλλιέργειας για την ευρωπαϊκή επισιτιστική ασφάλεια, τη βιώσιμη ανάπτυξη και την απασχόληση, η Κοινή Αλιευτική Πολιτική προβλέπει σύστημα στρατηγικού συντονισμού της πολιτικής για την υδατοκαλλιέργεια στην Ε.Ε.
Αυτή η στρατηγική προσέγγιση έχει καταστεί ακόμη πιο σημαντική σήμερα, δεδομένων των δυνατοτήτων που έχει ο κλάδος της υδατοκαλλιέργειας και οι οποίες μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, καθώς και της ανάγκης να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα του κλάδου, ιδίως υπό το πρίσμα της κρίσης COVID-19. Οι νέες στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές έχουν ενσωματώσει πλήρως τους στόχους αυτούς.
Οι κατευθυντήριες γραμμές εξετάζουν τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες του κλάδου της υδατοκαλλιέργειας της Ε.Ε. και προτείνουν συγκεκριμένες δράσεις σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένων της πρόσβασης σε χώρο και ύδατα, της υγείας του ανθρώπου και των ζώων, των περιβαλλοντικών επιδόσεων, της κλιματικής αλλαγής, της καλής μεταχείρισης των ζώων, του κανονιστικού και διοικητικού πλαισίου, καθώς και της επικοινωνίας σχετικά με την υδατοκαλλιέργεια στην Ε.Ε.
Ειδικότερα, η Επιτροπή προτείνει την εκπόνηση λεπτομερών εγγράφων καθοδήγησης σχετικά με τις ορθές πρακτικές στους σημαντικότερους τομείς και προβλέπει ειδικό μηχανισμό βοήθειας για την υδατοκαλλιέργεια που θα υποστηρίξει την εκπόνηση των εν λόγω εγγράφων καθοδήγησης, καθώς και την εφαρμογή των ορθών πρακτικών που περιγράφονται σε αυτά.
Μεταξύ άλλων, η Επιτροπή ενθαρρύνει επίσης τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. να συμπεριλάβουν την αύξηση της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας στην (τρέχουσα) επανεξέταση των εθνικών στρατηγικών σχεδίων τους για τον κλάδο της υδατοκαλλιέργειας, καθώς και να στηρίξουν αυτό το είδος παραγωγής υδατοκαλλιέργειας με μέρος των κονδυλίων που διατίθενται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (ΕΤΘΑΥ).
Κάλεσμα Κομισιόν
Η Επιτροπή καλεί τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. να λάβουν υπόψη αυτές τις νέες κατευθυντήριες γραμμές στα πολυετή εθνικά στρατηγικά τους σχέδια για την ανάπτυξη του κλάδου της υδατοκαλλιέργειας, καθώς και να στηρίξουν τον κλάδο στο πλαίσιο του μελλοντικού Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (ΕΤΘΑΥ) και άλλων ταμείων της Ε.Ε.
Η εικόνα της υδατοκαλλιέργειας
Ένα στα τέσσερα προϊόντα αλιείας που καταναλώνεται στην Ευρώπη προέρχεται από υδατοκαλλιέργεια. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος αυτής της κατανάλωσης αλιείας καλύπτεται από εισαγωγές, οι οποίες αντιπροσωπεύουν περίπου το 60% της συνολικής προσφοράς. Συνολικά, μόνο το 10% της κατανάλωσης προϊόντων αλιείας στην Ε.Ε. προέρχεται από την υδατοκαλλιέργεια εντός της Ε.Ε. Αυτό σημαίνει ότι το δυναμικό ανάπτυξης είναι υψηλό.
Παρά τις εν λόγω εμπορικές προοπτικές, η παραγωγή από υδατοκαλλιέργεια στην Ε.Ε. έχει αυξηθεί μόνο κατά 6% σε σύγκριση με το 2007, φθάνοντας το 1,2 εκατ. τόνους σε όγκο πωλήσεων και τα €4,1 δισ. σε κύκλο εργασιών το 2018. Η συμβολή της Ε.Ε. στην παγκόσμια παραγωγή από υδατοκαλλιέργεια αντιπροσώπευε λιγότερο από το 2% της παγκόσμιας παραγωγής το 2018 (FAO 2020).
Οι προηγούμενες κατευθυντήριες γραμμές, που εγκρίθηκαν από την Επιτροπή το 2013, αποτέλεσαν τη βάση των πολυετών εθνικών στρατηγικών σχεδίων των κρατών-μελών της Ε.Ε. για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων υδατοκαλλιέργειας στην επικράτειά τους.