Του Γιώργου Καρατζιά*
Η χρηματοοικονομική τεχνολογία έχει διεισδύσει στον χρηματοοικονομικό τομέα, ενισχύοντας τον μετασχηματισμό και την καινοτομία του τομέα και κατ’ επέκταση και των υπηρεσιών που παρέχονται στους επενδυτές. Οι προοπτικές και οι ευκαιρίες που δημιουργούν οι νέες αυτές τεχνολογίες είναι τεράστιες, αλλά ταυτόχρονα ενέχουν και κινδύνους λόγω της πολυπλοκότητάς τους. Γι’ αυτό και όλοι οι Επόπτες διεθνώς, μεταξύ αυτών και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου, καλούνται να βρίσκονται σε εγρήγορση για την αντιμετώπιση των τεχνολογικών αυτών προκλήσεων, ώστε να διασφαλίζεται η προστασία των επενδυτών.
Στο πλαίσιο του ρόλου της, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς υποστηρίζει ενεργά νέα προϊόντα χρηματοοικονομικής τεχνολογίας, υπηρεσίες και άλλα έργα υποδομής, ιδιαίτερα εκείνα που μπορούν να συμβάλουν στη χρηματοδότηση της ανάπτυξης της πραγματικής οικονομίας και να προσφέρουν ασφαλέστερες και πιο προσιτές υπηρεσίες στους επενδυτές.
Προς αυτή την κατεύθυνση η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς προχώρησε στη δημιουργία του Κόμβου Καινοτομίας το 2018. Στόχος αυτής της προσπάθειας, είναι η ενθάρρυνση και η στήριξη της καινοτομίας στον χρηματοοικονομικό τομέα, ο προσδιορισμός των μελλοντικών απαιτήσεων για νέες νομοθετικές και εποπτικές προτεραιότητες, καθώς και να διασφαλιστεί ότι η προστασία των επενδυτών δεν υπονομεύεται. Ειδικότερα, οι επιχειρήσεις που απευθύνονται στον Κόμβο Καινοτομίας έχουν την ευχέρεια να κατανοήσουν καλύτερα την εφαρμογή του ρυθμιστικού πλαισίου και τις υποχρεώσεις συμμόρφωσης που το διέπουν, ώστε τα καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες που προσφέρουν να συμβαδίζουν με αυτό, διασφαλίζοντας την προστασία των επενδυτών.
Στο παρόν στάδιο, βρισκόμαστε στη διαδικασία μετατροπής του Κόμβου καινοτομίας σε Regulatory Sandbox όπου σε αυτό το ελεγχόμενο περιβάλλον, νεοφυείς και άλλες οντότητες τεχνολογίας θα μπορούν να δοκιμάσουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες τους σε πραγματικές συνθήκες, προτού τα διαθέσουν στην αγορά.
Προληπτική εποπτεία με βάση την τεχνολογία
Όπως και οι υπόλοιποι επόπτες διεθνώς και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου βρίσκεται σε εγρήγορση και συνεχίζει να επενδύει στην ψηφιακή αναβάθμισή της, αναπτύσσοντας και αξιοποιώντας σειρά εξειδικευμένων συστημάτων που της επιτρέπουν να συμβαδίζει με τη ραγδαία ψηφιοποίηση του τομέα, διασφαλίζοντας ένα αποτελεσματικό πλαίσιο προστασίας για τους επενδυτές και την ομαλή λειτουργία της αγοράς.
Συγκεκριμένα, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς μέσω εξειδικευμένου συστήματος παρακολουθεί τις διαδικτυακές πρακτικές μάρκετινγκ των ΚΕΠΕΥ. Το σύστημα δίνει τη δυνατότητα στην Επιτροπή να συλλέγει και να αναλύει πληροφορίες σχετικά με τη χρήση επιθετικών ή παραπλανητικών πρακτικών μάρκετινγκ ή άλλων μεθόδων, οι οποίες ενέχουν κινδύνους για τους επενδυτές και δεν συνάδουν με τη νομοθεσία που διέπει τις επενδυτικές υπηρεσίες (MiFID II). Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς βρίσκεται κοντά στην ολοκλήρωση ενός συστήματος εισαγωγής, επεξεργασίας, αποθήκευσης και αναφοράς δεδομένων συναλλαγών για τη διαχείριση χρήσιμων πληροφοριών που θα χρησιμοποιούνται για την εποπτεία δεδομένων συναλλαγών, συνδεδεμένων οντοτήτων στην αγορά. Το σύστημα θα συνδέεται στον κόμβο της ESMA και θα πραγματοποιεί τη λήψη και εισαγωγή σχετικών δεδομένων, επιτρέποντας στην Επιτροπή να τα αποθηκεύει με ασφάλεια. Θα δημιουργεί τυποποιημένες αναφορές με βάση τα συγκεντρωτικά δεδομένα και θα μπορεί να υποστηρίζει ad-hoc ερωτήματα και αναφορές.
Περαιτέρω, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς βρίσκεται στη διαδικασία ανάπτυξης διαδικασιών και μεθοδολογιών, οι οποίες, με την κατάλληλη τεχνολογική υποδομή, θα ενισχύσουν την άσκηση εποπτείας με τη χρήση δεδομένων, που απορρέουν από Κανονισμούς όπως το EMIR, το MIFIR και το SFTR, προκειμένου να εντοπίζει αυτόματα πιθανούς κινδύνους και παρατυπίες σε πρώιμο στάδιο. Το έργο βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και θα ολοκληρωθεί σε διάφορες φάσεις.
Εντός του 2023 αναμένεται και η ολοκλήρωση του Πλαισίου Διαχείρισης Επιχειρησιακών Κινδύνων (Enterprise Risk Management Framework-(‘The ERM-F’)), το οποίο ξεκίνησε το 2020. Η αποτελεσματική διαχείριση κινδύνων, ως μια συνεχής και εξελισσόμενη διαδικασία, θα επιτρέψει στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς να προσεγγίζει και να αξιολογεί κινδύνους που προέρχονται από παλαιότερες, τρέχουσες και μελλοντικές δραστηριότητες.
Εντός του 2022 η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς απέκτησε επίσης το σύστημα αναφορών Power BI, το οποίο αποτελεί μια καινοτόμα πλατφόρμα αναφορών και αναλύσεων. Το 2023 αναμένεται η πλήρης λειτουργία της πλατφόρμας, καθώς θα ολοκληρωθεί η μεταφορά των αναφορών από το υφιστάμενο σύστημα «SAS VA» σε αυτήν και μέσω της οποίας θα γίνεται ανάλυση όλων των δεδομένων του Οργανισμού είτε αυτά αφορούν δεδομένα των εποπτευόμενων οντοτήτων, είτε πιστοποιημένα πρόσωπα ή και άλλης μορφής δεδομένα.
Επίσης έγιναν αναβαθμίσεις στο σύστημα του Πλαισίου Διαχείρισης Κινδύνων για τους Εποπτευόμενους (Risk Based Supervision Framework, RBS-F). Πρόκειται για μια συνεχή διαδικασία ώστε να λαμβάνει υπόψιν οποιεσδήποτε εξελίξεις και αλλαγές που ενδεχομένως να ενέχουν κινδύνους για την αγορά.
Ευρωπαϊκές ρυθμίσεις
Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου εκπροσωπεί την Κυπριακή Δημοκρατία ως εθνικός εμπειρογνώμονας στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με τη θέσπιση επερχόμενων νομοθετικών και κανονιστικών ρυθμίσεων του χρηματοοικονομικού τομέα. Ανάμεσα σε αυτές τις ρυθμίσεις περιλαμβάνεται και σειρά αλλαγών που αφορούν την τεχνολογία.
Πρόσφατα τέθηκε σε εφαρμογή ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός σε σχέση με το πιλοτικό καθεστώς των υποδομών της αγοράς που βασίζονται σε τεχνολογία κατανεμημένου καθολικού γνωστός ως DLT Pilot Regime. Μέσω του Κανονισμού, εισάγονται εξαιρέσεις από την εφαρμογή των κανόνων του MiFID/MiFIR, ώστε να διευκολυνθεί η διαπραγμάτευση σε δευτερογενή αγορά χρηματοοικονομικών μέσων που δημιουργούνται με τεχνολογία κατανεμημένου καθολικού (DLT).
Προ ημερών εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός MiCA (Markets in Crypto-Assets Regulation) ο οποίος θα ρυθμίζει την αρχική προσφορά, διαπραγμάτευση και την παροχή υπηρεσιών των κρυπτο-περιουσιακών στοιχείων, περιλαμβανομένων των λεγόμενων «stablecoins».
Επίσης, τον Ιανουάριο που πέρασε, δημοσιεύτηκε και ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός για την ψηφιοποίηση και την επιχειρησιακή ανθεκτικότητα (operational resilience) στον χρηματοπιστωτικό τομέα, γνωστός ως DORA (Digital Operational Resilience Act). Ο Κανονισμός, ο οποίος αναμένεται να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή τον Ιανουάριο του 2025, θεσπίζει ενιαίες απαιτήσεις σε σχέση με την ασφάλεια των δικτύων και των πληροφοριών που υποστηρίζουν τις επιχειρηματικές διαδικασίες των χρηματοοικονομικών οντοτήτων. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς θα προχωρήσει στη δημιουργία ειδικής πλατφόρμας, μέσω της οποίας οι εποπτευόμενοι θα αναφέρουν τυχόν τέτοια περιστατικά.
Παράλληλα στο πακέτο νομοθετικών προτάσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη αυτή την περίοδο για θέματα καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας περιλαμβάνονται και πρόνοιες που αφορούν με την τεχνολογική καινοτομία.
Το μέλλον
Η χρηματοοικονομική τεχνολογία έχει μεταμορφώσει το τοπίο στο οποίο λειτουργούν οι εποπτευόμενες οντότητες. Δεν αποκλείεται στο σύντομο μέλλον να γίνουν και άλλες νομοθετικές ρυθμίσεις για να καλύψουν και άλλες τεχνολογίες που διεισδύουν σε μεγάλο βαθμό στον χώρο των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, με στόχο την αντιμετώπιση των προκλήσεων που ενέχουν αυτές οι τεχνολογίες και κατ’ επέκταση την προστασία των επενδυτών. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς θα συνεχίσει να αξιοποιεί την τεχνολογία για την ενίσχυση του εποπτικού της ρόλου και να παρακολουθεί στενά όλες τις τεχνολογικές εξελίξεις που αφορούν τον τομέα.
*Αντιπροέδρου Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου