Το τελευταίο διάστημα, η μία μετά την άλλη, συμβάσεις μεγάλων δημοσίων έργων καταλήγουν σε τερματισμό, προκαλώντας έντονη ανησυχία και ανασφάλεια στη χώρα. Στην εκπομπή «Μεσημέρι και Κάτι» του ΣΙΓΜΑ, ο Πρόεδρος του ΕΤΕΚ, Κωνσταντίνος Κωνσταντή, ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Εργολάβων Οικοδόμων, Στέλιος Γαβριήλ, και ο Πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κύπρου, Άλκης Δίκαιος, κλήθηκαν να απαντήσουν το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου: Τελικά, γιατί καταρρέουν τα δημόσια έργα;
«Να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας»
Ο Κωνσταντίνος Κωνσταντή επεσήμανε ότι το ισχύον σύστημα έχει αποτύχει, τονίζοντας την ανάγκη για εκσυγχρονισμό ολόκληρης της αλυσίδας υλοποίησης έργων. «Δεν πρέπει να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας», ανέφερε χαρακτηριστικά και συνέχισε: «Πρέπει να επανεξετάσουμε ολόκληρη την αλυσίδα υλοποίησης έργων του Δημοσίου». Ο ίδιος σημείωσε ότι πρέπει να παρθούν μια σειρά αποφάσεων για πιο αποτελεσματικές διαδικασίες.
Τροποποίηση συμβολαίων και προγραμματισμός με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον
Πρώτα από όλα, ο κ. Κωνσταντή ανέφερε ότι πρέπει να τροποποιηθούν τα συμβόλαια. Πρότεινε την ενσωμάτωση εναλλακτικών μεθόδων επίλυσης διαφορών, ώστε οι καθυστερήσεις και διαφωνίες να επιλύονται άμεσα. Παράλληλα, ο Πρόεδρος του ΕΤΕΚ ανέφερε ότι, κατά τον προγραμματισμό των έργων, πρέπει να γίνεται σαφές ότι αυτά προγραμματίζονται με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον. «Να καταγράφονται σωστά οι ανάγκες του εργοδότη, να λαμβάνονται υπόψιν τα στοιχεία της πράσινης, της ψηφιοποιημένης μετάβασης και να είμαστε βέβαιοι ότι, ναι, έχει ωριμάσει αυτό το έργο και είναι αυτό που θέλουμε».
Απαιτείται επανασχεδιασμός της διαδικασίας
Ο Στέλιος Γαβριήλ συμφώνησε ότι απαιτείται επανασχεδιασμός της διαδικασίας. Σημείωσε ότι οι λύσεις πρέπει να μπουν σε ένα νέο πλαίσιο και να μην στοχοποιούνται ούτε οι μελετητές, ούτε οι μηχανικοί, ούτε οι εργολάβοι. Αναφέρθηκε στις διαφορές μεταξύ δημοσίων και ιδιωτικών έργων, υπογραμμίζοντας ότι στα δεύτερα οι διορθώσεις είναι πιο εύκολες λόγω της ευελιξίας του ιδιωτικού τομέα. «Στα δημόσια έργα, εάν υπάρξει πρόβλημα […] είναι πολύ δύσκολο να το διαφοροποιήσεις. Στα ιδιωτικά έργα είναι πολύ πιο εύκολο», ανέφερε σχετικά.
Η ανάγκη για ορθή κοστολόγηση
Από την πλευρά του, ο Άλκης Δίκαιος τόνισε ότι «οποιαδήποτε παύση ή αναστολή ενός έργου κατά τη διάρκεια εκτέλεσής του έχει τεράστια αρνητικά αντίκτυπα περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά. Συνεπώς, η βελτίωση όρων ανάθεσης και σύμβασης έργων του δημοσίου είναι εξαιρετικά σημαντική». Ο Πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κύπρου αναφέρθηκε σε ενσωμάτωση μηχανισμών που επιβραβεύουν την ταχεία και ποιοτική υλοποίηση ή τιμωρούν καθυστερήσεις και αστοχίες σε ένα έργο. Επίσης, ανέφερε, «είναι εξαιρετικά σημαντικό να γίνεται ορθή κοστολόγηση ενός έργου εξαρχής. Δυστυχώς βλέπω ένα φαινόμενο και γι’ αυτό παρατηρούμε να έχει μειωθεί σημαντικά ο αριθμός των εργολάβων οι οποίοι ενδιαφέρονται να δώσουν προσφορές για τα έργα του δημοσίου. Αυτό πρέπει να μας προβληματίσει έντονα».
Να εξεταστεί η τμηματική εκτέλεση των έργων
Σύμφωνα με τον κ. Δίκαιο, άλλο ένα ενδεχόμενο το οποίο πρέπει να εξεταστεί είναι η τμηματική εκτέλεση των έργων. «Δηλαδή, αν υπάρχει ένα έργο μεγάλης κλίμακας, να εκτελείται σε φάσεις ή σε τμήματα, ούτως ώστε όταν προκύψει μία διαφορά μεταξύ των τριών μερών, εργοδότη, μελετητή και εργολάβου, να μπορούν να υλοποιηθούν τα υπόλοιπα και να παραμένει στάσιμο μόνο το κομμάτι για το οποίο υπάρχει διαφορά».
Ποιοτικά κριτήρια στις αναθέσεις
Ο Κωνσταντίνος Κωνσταντή επανήλθε στο θέμα της αξιολόγησης των εργολάβων, υποστηρίζοντας ότι το κράτος πρέπει να σταματήσει να επιλέγει τον πιο φθηνό εργολάβο, ακόμα και αν η διαφορά είναι ένα ευρώ. Αντ’ αυτού, προτείνει την εφαρμογή ποιοτικών κριτηρίων. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «θα πρέπει να υπάρχουν ποιοτικά κριτήρια για να δώσεις και το έναυσμα και το μήνυμα στους εργολάβους ότι εδώ δεν είναι ξέφραγο αμπέλι».