Επιμέλεια: Ξένιος Μεσαρίτης
Χθεσινό δημοσίευμα των New York Times, περιγράφει ότι η άθλια οικονομική κατάσταση που βρίσκεται η Τουρκία, αποτελεί το μεγάλο αγκάθι για τον Ερντογάν, ο οποίος παρακολουθεί στις δημοσκοπήσεις την δημοτικότητά του να παίρνει την κατιούσα.
Έμποροι βρίσκονται στα πρόθυρα αυτοκτονίας
Μετά από τους περιορισμούς για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορωνοϊού στην Τουρκία, ο Ozgur Akbas, ιδιοκτήτης καπνοπωλείου, βοήθησε στη διοργάνωση διαδήλωσης στην Κωνσταντινούπολη τον περασμένο μήνα για να διαμαρτυρηθεί τους όπως τους αποκαλεί «αθέμιτους κανόνες που επιβλήθηκαν στους εμπόρους κατά τη διάρκεια της πανδημίας».
«Υπάρχουν πολλοί φίλοι που έχουν κλείσει», είπε σε μια συνέντευξη. «Και μερικοί βρίσκονται στα πρόθυρα αυτοκτονίας».
Οι Τούρκοι αντιμετώπιζαν πτώση νομίσματος και διψήφιο πληθωρισμό όταν η πανδημία έπληξε την χώρα τον Μάρτιο, επιδεινώνοντας απότομα την ήδη βαθιά ύφεση της χώρας. Εννέα μήνες μετά, καθώς ένα δεύτερο κύμα του ιού σαρώνει την Τουρκία, υπάρχουν ενδείξεις ότι ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού συσσωρεύει χρέος, ενώ αρκετοί βιώνουν συνθήκες πείνας.
Η MetroPoll Research, με μια αξιόπιστη δημοσκόπηση, διαπίστωσε ότι το 25% των ερωτηθέντων δεν μπορούσαν να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες. Ο κ. Akbas είπε ότι το βλέπει καθημερινά στους πελάτες του.
«Οι άνθρωποι βρίσκονται στο σημείο της έκρηξης», είπε.
Δύσκολη η συγκυρία για τον Ερντογάν
Για τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος φέτος είχε τραβήξει την προσοχή στο εσωτερικό και στο εξωτερικό με μια επιθετική εξωτερική πολιτική και στρατιωτικές παρεμβάσεις, τα πράγματα ξεκίνησαν ανάποδα τον Νοέμβριο.
Η κυβέρνηση παραδέχτηκε ότι είχε υποτιμήσει την έκταση της πανδημίας του κορωνοϊού στην Τουρκία, χωρίς να καταγράφει τα ασυμπτωματικά περιστατικά και με τα παρόντα δεδομένα να αποκαλύπτουν ρεκόρ επίπεδα μόλυνσης στη χώρα.
Η τουρκική λίρα έχει πληγεί από ρεκόρ υποτίμησης - πάνω από 30 τοις εκατό έναντι του δολαρίου φέτος - και τα συναλλαγματικά αποθέματα έχουν εξαντληθεί. Μαζί με τον διψήφιο πληθωρισμό, η χώρα αντιμετωπίζει τώρα κρίση ισοζυγίου πληρωμών, δήλωσε πρόσφατα η Moody’s Investor Service
Η κρίση έρχεται την ίδια περίοδο που Ερντογάν πρόκειται να χάσει έναν ισχυρό σύμμαχο, όταν ο Πρόεδρος Τραμπ αποχωρήσει τον επόμενο μήνα. Η Τουρκία αντιμετωπίζει ήδη κυρώσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες για την αγορά του ρωσικού πυραυλικού αμυντικού συστήματος S400, όπως επίσης και από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τις παράνομες γεωτρήσεις φυσικού αερίου στα χωρικά ύδατα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο κ. Τραμπ είχε καθοριστικό ρόλο στην αναστολή των κυρώσεων από την Ουάσινγκτον μέχρι σήμερα.
Ο Ερντογάν ήταν ιδιαίτερα αργός στο να συγχαίρει τον εκλεγμένο Πρόεδρο Joseph Biden για τη νίκη του. Οι αναλυτές αναμένουν ότι μια διοίκηση του Μπάιντεν θα είναι πιο σκληρή όσον αφορά τις επιδόσεις του κ. Ερντογάν στα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επίπεδα δημοκρατίας.
Για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα στην οικονομία της Τουρκίας, ο κ. Ερντογάν άλλαξε πρόσφατα τους υπεύθυνους νομισματικής και οικονομικής πολιτικής της Τουρκίας, διορίζοντας νέο διοικητή της Τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας και αντικαθιστώντας τον γαμπρό του από το Υπουργείο Οικονομικών.
Στη συνέχεια, ο πρόεδρος υποσχέθηκε οικονομικές και δικαστικές μεταρρυθμίσεις, και μάλιστα επέτρεψε την απελευθέρωση κάποιων πολιτικών κρατουμένων - τους οποίους υποστηρίζουν ορισμένοι στο κόμμα του ώστε να επέλθει βελτίωση των σχέσεων με την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στα μέσα Δεκεμβρίου, ο κ. Ερντογάν ανακοίνωσε ένα νέο πακέτο βοήθειας μικρών επιχειρήσεων και εμπόρων για τρεις μήνες. Το περασμένο Σαββατοκύριακο παρέστει σε ένα φούρνο για να κάνει κάποιες αγορές σε μια κίνηση επίδειξης της υποστήριξης του προς τους εμπόρους.
Ωστόσο, οι κριτικοί έχουν αναφέρει ότι οι διάφοροι ελιγμοί του κ. Ερντογάν είναι πολύ λίγοι και γίνονται με αρκετή καθυστέρηση.
Ο πρώην υπουργός Οικονομικών, Berat Albayrak, μπορεί να ήταν ένας βολικός αποδιοπομπαίος τράγος - λίγα είναι γνωστά για το τι πραγματικά έγινε μέσα στο Προεδρικό Μέγαρο - αλλά η δραματική πτώση του και η πλήρης εξαφάνισή του από τη δημόσια ζωή δείχνουν μια απόπειρα διόρθωση της οικονομικής πορείας της χώρας. Φαίνεται ότι η οικονομική κρίση και οι συνέπειες για την πολιτική συνέχεια του κ. Ερντογάν έχουν μετατραπεί σε πρωταρχικές ανησυχίες.
Ο Μεχμέτ Αλί Κούλατ, ο οποίος διεξάγει δημοσκοπήσεις για πολιτικά κόμματα, συμπεριλαμβανομένου του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του κ. Ερντογάν, δήλωσε ότι ο πρόεδρος παρακολουθεί επιμελώς τις δημοσκοπήσεις.
«Σε αυτό που δίνει ιδιαίτερη προσοχή είναι πώς αντανακλούν τα πράγματα στην κοινωνία», είπε ο κ. Kulat.
Πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η θέση του AKΡ του κ. Ερντογάν έπεσε στο χαμηλότερο σημείο των τελευταίων 19 χρόνων που βρισκόταν στο τιμόνι της τουρκικής πολιτικής, κυμαινόμενο περίπου στο 30%, σύμφωνα με το MetroPoll. Αυτός ο αριθμός υποδηλώνει ότι η συμμαχία του κόμματος με το Κόμμα του Εθνικιστικού Κινήματος θα αποτύχει να εξασφαλίσει στον κ. Ερντογάν το 50% των ψήφων που απαιτούνται για να κερδίσει προεδρικές εκλογές.
«Οι επόμενες εκλογές δεν είναι ξεκάθαρες», δήλωσε ο Asli Aydintasbas, ανώτερος συνεργάτης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων. «Υπάρχει μια καλή πιθανότητα να χάσει, εκτός εάν είτε διευρύνει τον συνασπισμό του, είτε καταφέρει να κάνει έκκληση σε ανθρώπους που ψήφισαν υπέρ των αντιπολιτευόμενων κομμάτων».
«Οι πιθανότητες επανεκλογής του είναι λιγότερο από 50 τοις εκατό», είπε. «Τελικά,» πρόσθεσε, η ερώτηση είναι: «Είναι αρκετά έξυπνος;»
Η έρευνα του MetroPoll διαπίστωσε ότι η πλειοψηφία των οπαδών του κ. Ερντογάν, και το 63% των ερωτηθέντων συνολικά, πιστεύουν ότι η Τουρκία οδηγείται σε μια χειρότερη, παρά μια καλύτερη, κατεύθυνση.
Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνονται από αυτό που βλέπουν οι διεθνείς οργανισμοί που βρίσκονται στην Τουρκία.
Αυξάνονται όσοι ψάχνουν φαηγτό στα σκουπίδια
Η Hacer Foggo, ιδρυτής του Deep Poverty Network, μιας ομάδας που βοηθά τους εμπόρους του δρόμου και τους άτυπους εργαζόμενους, δήλωσε ότι στα σχεδόν 20 χρόνια εργασίας της για την ανακούφιση της αστικής φτώχειας στην Τουρκία δεν είχε δει ποτέ τέτοια δυσφορία.
Όταν ξεκίνησε το πρώτο Lockdown τον Μάρτιο, άρχισε να λαμβάνει κλήσεις από ανθρώπους που ικέτευαν για βοήθεια για τη σίτιση των οικογενειών τους. Οι ικέτες στους δρόμους και οι «συλλέκτες απορριμμάτων» αυξήθηκαν με μεγάλους ρυθμούς.
«Όταν λένε ότι δεν υπάρχει φαγητό στο σπίτι, αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει ούτε φαγητό στο σπίτι του γείτονά τους», είπε.
Το δίκτυό της βοήθησε 2.500 οικογένειες στην Κωνσταντινούπολη, βρίσκοντας δωρητές για να βοηθήσουν οικογένειες να αγοράσουν τρόφιμα και πάνες για παιδιά. Η φωνή της έσπασε καθώς περιέγραφε μια μητέρα που είπε ότι το μωρό της είχε μικρότερο βάρος από το μικρότερο μέγεθος των πάνων.
«Ένα μωρό θα πρέπει να παίρνει βάρος, να μην γίνεται μικρότερο», είπε η κα Foggo. Άλλες γυναίκες δεν μπορούσαν πλέον να θηλάσουν επειδή δεν είχαν τροφή, είπε, και περισσότεροι άνθρωποι αναγκάστηκαν να κυνηγήσουν τα ήδη λιγοστά τρόφιμα σε σκουπίδια.
«Είμαι 52 ετών και αυτή είναι η μεγαλύτερη κρίση που έχω δει ποτέ», είπε.
Τα οικονομικά προβλήματα ξεκίνησαν πριν από την πανδημία, είπε, αλλά επέρριψε ευθύνες στις τοπικές και εθνικές κυβερνήσεις για την έλλειψη στρατηγικής για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης φτώχειας και την αποτυχία βελτίωσης των κοινωνικών υπηρεσιών.
Πράγματι, η οικονομική ακμή προήλθε όταν ο κ. Ερντογάν ανέλαβε τα ηνία της χώρας, αποκτώντας νέες δυνάμεις στο πλαίσιο ενός νέου προεδρικού συστήματος που εγκαινιάστηκε το 2018. Οι ειδικοί της τουρκικής οικονομίας αναφέρουν αυτές τις αλλαγές ως τον κύριο λόγο ανησυχίας τους για την οικονομική κατάρρευση της χώρας.
«Η αδύναμη και επιδεινούμενη διακυβέρνηση της Τουρκίας προκαλεί βασική πιστωτική αδυναμία, η οποία στήριξε την απόφασή μας να υποβαθμίσουμε τη βαθμολογία της Τουρκίας με πολλές υποβαθμίσεις μετά την καθιέρωση του προεδρικού συστήματος στα μέσα του 2018», ανέφερε ο Moody σε έκθεση του αυτόν τον μήνα.
Ο κ. Akbas, ο έμπορος που διευθύνει το καπνοπωλείο, περιέγραψε δύο ηλικιωμένους πελάτες που ήρθαν στο κατάστημά του σε ένα πλούσιο τμήμα της πρωτεύουσας, την Άγκυρα, μια μέρα την περασμένη εβδομάδα για να απεικονίσει πόσο άσχημα αυξήθηκε ο πληθωρισμός.
Μια γυναίκα ρώτησε αν μπορούσε να αγοράσει ένα μόνο αυγό. Η δεύτερη γυναίκα, η οποία αποδείχθηκε τακτοποιημένη, ρώτησε αν είχε δωρεάν ψωμί. Έκπληκτος, γέμισε μια τσάντα για εκείνη.
«Οι συνταξιούχοι βρίσκονται σε πολύ κακή κατάσταση», είπε, ενώ «άνθρωποι ηλικίας 70 και 80 λένε ότι πρόκειται να ρίξουν τον εαυτό τους στο δρόμο."