Συνέντευξη: Χρίστος Πέτρου
Σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι διεργασίες για τη φορολογική μεταρρύθμιση και πώς θα διατηρήσει η Κύπρος το πλεονέκτημά της στην προσέλκυση ξένων εταιριών, μετά την εφαρμογή του 15% στον εταιρικό φόρο; Στην πρώτη συνέντευξή του για το 2022, ο Υπουργός Οικονομικών, Κωνσταντίνος Πετρίδης, απαντά στη "Σημερινή" για την προοπτική αξιοποίησης παράτυπων μεταναστών στην αγορά εργασίας, ενώ «ελπίζει» ότι το 2022 θα εξαλειφθεί η ισοπεδωτική και μηδενιστική πρακτική της αντιπολίτευσης.
Ο Υπουργός Οικονομικών αναφέρεται επίσης στη σημασία τού να προσεγγίζονται οι μεταρρυθμίσεις ως αναγκαίες και όχι μόνον ως αγωγοί ευρωπαϊκών κονδυλίων, ενώ σχολιάζει την πληθωριστική κρίση και την αναγκαιότητα επαναπροσδιορισμού του παραγωγικού μοντέλου της Κύπρου.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΧΑΡΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ
Στις 9 Δεκεμβρίου από το βήμα της Βουλής ανακοινώσατε μια σειρά από φορολογικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα πάρουν μπρος το 2022. Έχει κοστολογηθεί το αποτέλεσμα που θα έχουν στα δημόσια οικονομικά; Να αναμένουμε και κάτι άλλο πέραν από τα όσα εξαγγείλατε στην ομιλία σας στη Βουλή ή έχει κλείσει το «πακέτο»;
Βρισκόμαστε στο στάδιο της μελέτης. Είναι λογικό ότι μετά από είκοσι χρόνια μια ευρύτερη φορολογική μεταρρύθμιση αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Αυτή τη στιγμή κάνουμε ασκήσεις επί χάρτου και όσον αφορά στην κοστολόγηση, αλλά και όσον αφορά στα μέτρα. Θα ακολουθήσει διαβούλευση με όλους τους αρμόδιους φορείς. Σκοπός είναι αυτή η φορολογική μεταρρύθμιση να είναι δημοσιονομικά ουδέτερη: να υπάρξουν, δηλαδή, εκεί που πρέπει επιβαρύνσεις (π.χ. επιβολή πράσινης φορολογίας και αύξηση του εταιρικού φόρου), ενώ ταυτόχρονα να υπάρξουν και οι ανάλογες αντισταθμιστικές μειώσεις άλλων τελών ή φορολογιών. Αυτό αποτελεί μίαν από τις προτεραιότητές μας το 2022 και θα το δούμε με έναν συνολικό φακό τους επόμενους μήνες.
Σε σχέση με την αύξηση του εταιρικού φόρου από το 12.5% στο 15%, θα ληφθούν κάποια στοχευμένα αντισταθμιστικά μέτρα, ώστε να μη χάσουμε το πλεονέκτημα στην προσέλκυση ξένων εταιριών;
Αναμφίβολα. Η Κύπρος είναι μια ανταγωνιστική οικονομία με πολλά άλλα πλεονεκτήματα που δεν έχουν σχέση με τον εταιρικό φόρο. Επομένως, μία μικρή αύξηση του εταιρικού φόρου δεν θεωρώ ότι θα πλήξει σοβαρά την ανταγωνιστικότητα της κυπριακής οικονομίας. Σκοπός μας, όμως, είναι όντως να δοθούν αντισταθμιστικά μέτρα και ιδίως σε φορολογίες ή τέλη που υπάρχουν αυτήν τη στιγμή στις εταιρείες, ούτως ώστε να επιτευχθεί αυτή η δημοσιονομική ουδετερότητα και, κατ’ επέκτασιν, η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της κυπριακής οικονομίας και όχι η διάβρωσή της.
ΕΠΡΕΠΕ ΗΔΗ ΝΑ ΕΙΧΟΥΜΕ ΥΛΟΠΟΙΗΣΕΙ ΤΙΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ
Η Βουλή ανέβαλε την ψήφιση μιας σειράς νομοσχεδίων-προαπαιτούμενων για την εκταμίευση της 2ης δόσης του Ταμείου Ανάκαμψης, αθετώντας τα χρονοδιαγράμματα-δεσμεύσεις της Δημοκρατίας προς τα Ευρωπαϊκά Όργανα. Πόσο επικίνδυνη είναι στην πραγματικότητα για την απώλεια κονδυλίων η αθέτηση των χρονοδιαγραμμάτων;
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά και τα κράτη μέλη θα είναι ιδιαίτερα αυστηρά όσον αφορά στη συμμόρφωση των κρατών μελών σε σχέση με τα χρονοδιαγράμματα, τα οποία τίθενται για επίτευξη των οροσήμων και εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων. Αυτό είναι δεδομένο. Αποτελεί πρόκληση της ίδιας της πολιτείας και του πολιτικού κόσμου να συμμορφωθεί με αυτά τα χρονοδιαγράμματα, για να μην οδηγηθούμε σε απώλεια σημαντικών κονδυλίων, προς όφελος της οικονομίας, του πολίτη και της κοινωνίας γενικότερα. Αλλά πρέπει να σημειώσω ότι δεν είναι μόνο υπό αυτόν τον φακό που πρέπει να βλέπουμε τα πράγματα. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές πρέπει να γίνουν προς όφελος της οικονομίας και της κοινωνίας. Έπρεπε ήδη να τις έχουμε υλοποιήσει και είναι κάτι το οποίο η Ε.Ε. επαναλαμβάνει κάθε 6 μήνες στις συστάσεις της.
Υπάρχουν φωνές από την αντιπολίτευση που υποστηρίζουν πως η κυβέρνηση χρησιμοποιεί το Ταμείο Ανάκαμψης σαν μοχλό πίεσης για να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις που απαιτούν χρόνο και επεξεργασία, με τους δικούς της όρους και με τη μικρότερη δυνατή διαβούλευση. Αυτό φανερώνει πως, είτε για επικοινωνιακούς λόγους, είτε για λόγους ουσίας, δεν υπάρχει το κλίμα συναίνεσης που απαιτεί μια απρόσκοπτη και χωρίς πολιτική εργαλειοποίηση, άντληση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης. Ποιος χρεώνεται αυτή την κατάσταση; Βλέπετε μερίδιο ευθύνης της κυβέρνησης ή πρόκειται αμιγώς για «καμώματα» της αντιπολίτευσης;
Αν λέγονται αυτά τα πράγματα, θεωρώ ότι είναι «καμώματα» της αντιπολίτευσης, στο πλαίσιο μιας ισοπεδωτικής και μηδενιστικής πρακτικής, η οποία επικράτησε τον προηγούμενο χρόνο και με το 2022 ελπίζω ότι θα εκλείψει. Να δώσω μόνο δύο παραδείγματα: για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας η συζήτηση και η διαβούλευση διεξάγονται από το 2014, ενώ μετά από μεγάλη διαβούλευση έχουν κατατεθεί εδώ και 2,5 χρόνια νομοσχέδια για την τοπική αυτοδιοίκηση. Επομένως, κατ’ εμένα όλα αυτά είναι είτε δικαιολογίες, είτε πολιτικές φοβίες κάποιων κομμάτων, για να μην συγκρουστούν με ορισμένα κατεστημένα για λόγους μικροπολιτικής. Και επαναλαμβάνω: τις μεταρρυθμίσεις αυτές τις απαιτεί η ίδια η Ε.Ε. εδώ και χρόνια, μέσω των εξαμηνιαίων εκθέσεών της για την Κύπρο.
«ΑΝΤΙΦΑΤΙΚΟ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΠΑΡΑΤΥΠΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ, ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΣΥΝΤΗΡΟΥΝΤΑΙ ΜΟΝΟ ΑΠΟ ΤΑ ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ»
Δηλώσατε πως ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της κυπριακής οικονομίας είναι η έλλειψη εργατικού δυναμικού. Πρόβλημα το οποίο υποστηρίξατε ότι μπορεί να λυθεί με την αξιοποίηση των παράτυπων μεταναστών. Δεν είναι αντιφατικό, αφενός, το να διακηρύσσονται προσπάθειες από την κυβέρνηση για περιορισμό των μεταναστευτικών ροών και, αφετέρου, να εκπέμπεται το μήνυμα ότι στην Κύπρο μπορούν να βρουν δουλειά, ασχέτως αν εισέρχονται παράτυπα στη Δημοκρατία;
Δεν έχω αναφέρει ότι το θέμα θα επιλυθεί με την αξιοποίηση των παράτυπων μεταναστών. Αυτό που ανέφερα είναι το προφανές: η πάγια πολιτική της κυβέρνησης αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ότι οι παράτυποι μετανάστες μέχρι την ολοκλήρωση των διαδικασιών, που αφορούν είτε στην παραχώρηση προς αυτούς καθεστώτος πολιτικού πρόσφυγα, είτε απέλασής τους, θα πρέπει να εργοδοτούνται σε συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας, όπου υπάρχει ανάγκη. Είναι αυτήν τη λογική που λέω ότι πρέπει να εφαρμόζουμε σε σχέση με τα νέα δεδομένα, τα οποία διαμορφώνονται στην αγορά εργασίας. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Το αντιφατικό θα ήταν να έχουμε παράτυπους μετανάστες, οι οποίοι θα συντηρούνται μόνο από τα επιδόματα από το υστέρημα του φορολογουμένου, χωρίς να προσφέρουν στην οικονομία της Κύπρου. Είναι αυτό που θα μετέτρεπε την Κύπρο σε έναν επιδοματικό μεταναστευτικό παράδεισο.
Θεωρείτε ότι γίνονται επαρκείς προσπάθειες για την αξιοποίηση των περίπου 11.000 χιλιάδων εγγεγραμμένων ανέργων για την κάλυψη των περίπου 8.500 κενών θέσεων εργασίας (σύμφωνα με έρευνα της ΟΕΒ); Πώς απαντάτε στο επιχείρημα που θέλει να προκρίνονται οι εργάτες από τρίτες χώρες (κι ας έχουν εισέλθει παράτυπα στη Δημοκρατία), επειδή είναι φθηνότερο εργατικό δυναμικό απ’ ό,τι οι εγγεγραμμένοι Κύπριοι και κοινοτικοί άνεργοι;
Είναι ξεκάθαρον ότι γίνονται προσπάθειες ούτως ώστε να αξιοποιηθούν πλήρως οι άνεργοι, στους οποίους δίνεται προτεραιότητα. Εντούτοις, εκείνο που παρατηρείται στην Κύπρο είναι μία ανισορροπία στην αγορά εργασίας: ενώ υπάρχει έλλειψη εργατικού δυναμικού σε συγκεκριμένους τομείς (π.χ. τουρισμό, εστίαση, κατασκευές), υπάρχει ταυτόχρονα υπερπληθώρα προσφοράς εργατικού δυναμικού σε άλλους τομείς που ενδεχομένως να μην υπάρχει τόση μεγάλη ζήτηση. Πολλοί από τους εγγεγραμμένους ανέργους δεν επιθυμούν να εργαστούν σε τομείς, οι οποίοι δεν έχουν σχέση με την εκπαίδευση ή την εμπειρία τους. Δυστυχώς, είναι εκεί που χρειάζεται η αγορά εργασίας να συμπληρώσει τα κενά και είναι ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο που παρατηρείται από τη μια να υπάρχει έλλειψη εργατικού δυναμικού και από την άλλη να υπάρχει και ανεργία. Θεωρώ ότι θα πρέπει να είμαστε ανοιχτόμυαλοι κι εκεί που όντως η ανάγκη δημιουργεί προβλήματα στην οικονομία, θα πρέπει να καλυφθεί από εργαζομένους από τρίτες χώρες. Αυτό άλλωστε είναι μία διαδικασία που ακολουθείται από τις περισσότερες χώρες ανά το παγκόσμιο.
«ΟΙ ΠΛΗΘΩΤΙΣΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΘΑ ΜΕΤΡΙΑΣΤΟΥΝ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ»
Με δεδομένο ότι οι πληθωριστικές τάσεις που στριμώχνουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις μπορεί να μην υποχωρήσουν άμεσα, υπάρχει κάποιο πλάνο αντιμετώπισης μιας τέτοιας απευκταίας κατάστασης, όπως, για παράδειγμα, άμεση στήριξη ή ελαφρύνσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων;
Έχουν ήδη δοθεί ελαφρύνσεις μέσω και της κοινωνικής πολιτικής του κράτους αλλά και έκτακτων μέτρων, τα οποία αφορούν στην προσωρινή μείωση της φορολογίας στον ηλεκτρισμό. Από εκεί και πέρα, ο πληθωρισμός είναι ένα εξωγενές νομισματικό φαινόμενο, το οποίο έχει σχέση με την υπερβάλλουσα ρευστότητα στην αγορά και, εάν συνεχίσει να υφίσταται, τότε το κύριο όπλο αντιμετώπισης του πληθωρισμού είναι η νομισματική πολιτική. Πληθωρισμό δημιουργεί και η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική που ακολουθούμε, με τα μεγάλα έργα ανάπτυξης αλλά και στήριξης. Εντούτοις, η λύση δεν είναι να ασκήσουμε μια πιο περιοριστική δημοσιονομική πολιτική, στο παρόν τουλάχιστον στάδιο, λόγω της πανδημίας. Η διεθνής αντίληψη είναι ότι οι πληθωριστικές τάσεις θα μετριαστούν εντός του έτους.
ΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ
Στη διάρκεια της διετούς θητεία σας ως Υπουργός Οικονομικών, δύο κορυφαία γεγονότα, ένα ενδογενές και ένα εξωγενές, ανέδειξαν την τρωτότητα του παραγωγικού-οικονομικού μας μοντέλου. Αφενός, η άδοξη και ντροπιαστική κατάρρευση του ΚΕΠ, με τη δυσανάλογη, για την οικονομική κλίμακα του τόπου, έκθεση στον τομέα των υπηρεσιών, αφετέρου, η πανδημία, που καθήλωσε το «βαρύ όπλο» της παραγωγικής μας μηχανής, τον τουρισμό, ο οποίος, βάσει σχετικού στρατηγικού πλάνου, θα αυξήσει τη συμμετοχή του στο ΑΕΠ τα επόμενα χρόνια. Θεωρείτε ότι χρειάζεται ένας σοβαρός επί της ουσίας επαναπροσδιορισμός της παραγωγικής μας στρατηγικής ή κρίνετε ότι τα προβλήματα αυτά δεν είναι δομικά και άρα συνεχίζουμε στην ίδια ρότα;
Θα αντέστρεφα τη λογική την οποία προτάσσετε. Μιλάτε για την τρωτότητα του παραγωγικού και οικονομικού μας μοντέλου τη στιγμή που διαμέσου της πανδημίας η κυπριακή οικονομία έχει αποδείξει μία μεγάλη ανθεκτικότητα και ευελιξία να προσαρμοστεί, σε αντίθεση με άλλες χώρες, οι οποίες υποτίθεται ότι έχουν πιο ισοζυγισμένα παραγωγικά μοντέλα.
Να υπενθυμίσω, αφενός, το γεγονός ότι η ύφεσή μας το 2020 δεν είχε ξεπεράσει το 5,5% σε σχέση με άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης, οι οποίες είχαν διψήφια ποσοστά ύφεσης, και, αφετέρου, τη σημαντική ανάκαμψή μας το 2021, η οποία καθιστά την Κύπρο από τις λίγες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν υπερκαλύψει το χαμένο έδαφος του 2020 με την ανάπτυξη του 2021. Άρα, εκ των πραγμάτων και όχι με θεωρητικολογίες, η Κύπρος διαθέτει ένα αρκετά ισοζυγισμένο παραγωγικό μοντέλο, το οποίο της επιτρέπει να έχει και αυτές τις επιδόσεις. Είναι ένας μύθος ότι η οικονομία της Κύπρου βασίζεται μόνο στον τουρισμό, είναι ένας μύθος ότι το ΚΕΠ τα τελευταία χρόνια ήταν ο κύριος βραχίονας ανάπτυξης της Κύπρου.
Σύμφωνα με τις δικές μας τις μελέτες, η συνεισφορά του ΚΕΠ στο ΑΕΠ ήταν της τάξης του 0,3%-0,4% τον χρόνο. Από εκεί και πέρα, ναι, έχουμε έναν μακροχρόνιο σχεδιασμό, βάσει του οποίου καταρτίζουμε και τους προϋπολογισμούς. Το εν λόγω μοντέλο περιλαμβάνει πέραν των 200 δράσεων ανάπτυξης τόσο του πρωτογενούς, όσο και του δευτερογενούς και του τριτογενούς τομέα της οικονομίας. Αρκεί μονάχα να παραπέμψω στο πρόγραμμα προσέλκυσης ξένων εταιριών, το οποίο έχουμε προσφάτως εξαγγείλει, και που αποτελεί μόνον ένα μικρό κομμάτι του σχεδιασμού μας. Η κυπριακή οικονομία μπορεί, έχουμε πλάνο, έχουμε πολιτική, έχουμε όραμα, και το υλοποιούμε.