Συνέντευξη στην Ευδοκία Παπαδοπούλου
Με αιχμή του δόρατος τις δύο μεγάλες κλαδικές συμβάσεις σε Οικοδομική και Ξενοδοχειακή Βιομηχανία, ο Γενικός Γραμματέας της Συνομοσπονδίας Εργαζόμενων Κύπρου (ΣΕΚ), απαριθμεί τις κυριότερες προκλήσεις της αγοράς εργασίας για το 2024. Ο Ανδρέας Μάτσας τονίζει πως βασική επιδίωξη της Συνδικαλιστικής Οργάνωσης είναι να αποτελεί μέρος της λύσης που θα συμβάλει στη δημιουργία συνθηκών ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής, πάντοτε όμως προς όφελος των εργαζόμενων.
Αξιολογώντας παράλληλα τις κινήσεις της κυβέρνησης στα εργασιακά, διαμηνύει πως υπάρχουν αρκετά ακόμα που θα πρέπει να γίνουν για να της αποδοθεί θετικό πρόσημο και προειδοποιεί πως «όποιος δεν μας σέβεται θα πρέπει να μας φοβάται». Σχολιάζοντας ακόμη, το κεφάλαιο «παραγωγικότητα», απορρίπτει κατηγορηματικά την όποια προσπάθεια διασύνδεσής του με την Α.Τ.Α., χαρακτηρίζοντας μία τέτοια προσέγγιση ως «λανθασμένη». Τέλος, υπογραμμίζει πως εκκρεμεί η ρύθμιση της ωριαίας απόδοσης του Εθνικού Κατώτατου Μισθού και εξηγεί γιατί η Στρατηγική απασχόλησης εργαζόμενων από Τρίτες Χώρες χρήζει αναθεώρησης, καλώντας σε «τεκμηριωμένη» καταγραφή των αδυναμιών και των πραγματικών, όπως επισημαίνει, αναγκών της εγχώριας αγοράς.
No1 η ανανέωση συλλογικών συμβάσεων
Ποιες θα λέγατε πως είναι σήμερα οι μεγαλύτερες προκλήσεις στην κυπριακή αγορά εργασίας;
Αναντίλεκτα, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κυπριακή αγορά εργασίας, διασυνδέονται και με την προοπτική που καταγράφει η οικονομία, σε συνάρτηση πάντα και με τους εξωγενείς παράγοντες, τόσο σε οικονομικό όσο και σε γεωπολιτικό επίπεδο. Αυτό που προκύπτει ως σημαντική προοπτική, είναι η γενική εκτίμηση για περαιτέρω ανάπτυξη της οικονομίας, όπως και η δυναμική που δημιουργείται μέσα από την υλοποίηση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Η μεγαλύτερη πρόκληση εντός του 2024 διασυνδέεται με τη δυνατότητα ομαλής ανανέωσης των συλλογικών συμβάσεων, μέσα από τη θεσμοθετημένη διαδικασία και ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις δύο μεγάλες κλαδικές συμβάσεις, στην Οικοδομική και στην Ξενοδοχειακή Βιομηχανία. Παράλληλα, μεγάλη πρόκληση προκύπτει μέσα από τη δυνατότητα ολοκλήρωσης των μεταρρυθμιστικών αλλαγών, τόσο σε ό,τι αφορά την αναθεώρηση της Στρατηγικής απασχόλησης εργαζόμενων από Τρίτες Χώρες, έτσι ώστε να μπορέσουν να καλυφθούν ορθόδοξα, οι πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας, όπως και η μεταρρύθμιση του Συνταξιοδοτικού Συστήματος με κοινωνικό δίκαιο και ισορροπημένο τρόπο, σαφώς και η πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση για ομαλή μετάβαση στην Πράσινη Ανάπτυξη και στην Κυκλική Οικονομία.
Ποιες οι σοβαρότερες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν σήμερα οι εργαζόμενοι που εκπροσωπείτε και ποια τα σημαντικότερα αιτήματά τους; Με ποιο τρόπο στοχεύετε να αντοποκριθείτε ως συντεχνία στις απαιτήσεις τους;
Η ΣΕΚ εκπροσωπεί εργαζόμενους σε όλο το φάσμα της οικονομικής δραστηριότητας, καλύπτοντας μέσα από συλλογικές συμβάσεις, τόσο στον ευρύτερο Δημόσιο τομέα και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, όσο και στον Ιδιωτικό τομέα. Ως βασικό σημείο αναφοράς, αποτελεί η ανανέωση των συλλογικών συμβάσεων, μέσα από τη διεκδίκηση μισθολογικών αυξήσεων, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων των επιχειρήσεων και λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τη δημοσιονομική σταθερότητα. Επιπρόσθετα, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ενίσχυση και βελτίωση των Ταμείων Προνοίας και των Ταμείων Ευημερίας, όπως βέβαια και σε ό,τι αφορά τη βελτίωση των συνθηκών ασφάλειας και υγείας στην εργασία και στη συμπερίληψη στις συμβάσεις, της Συμφωνίας Πλαίσιο για την παρενόχληση και τη σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία. Παράλληλα, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργία συνθηκών ομαλής μετάβασης στην Ψηφιακή Εποχή, μέσα από την ενίσχυση των δικαιωμάτων που προκύπτουν από την τηλεργασία, όπως και την αξιοποίηση της Συμφωνίας Πλαίσιο για την Ψηφιοποίηση.
Η δύναμη που δίνεται από τους εργαζόμενους προς τη ΣΕΚ, αξιοποιείται στον μέγιστο δυνατό βαθμό, μέσα από την επαρκή εκπροσώπηση και την τεκμηριωμένη διεκδίκηση ωφελημάτων, μακριά από λαϊκισμούς και στείρες αρνήσεις και με βασική επιδίωξη να αποτελούμε μέρος της λύσης η οποία μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής, στο πλαίσιο της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς.
Θα κριθεί στο τελικό σφύριγμα
Ένα χρόνο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη, ποιες κινήσεις της κυβέρνησης βαθμολογείτε με θετικό πρόσημο σε ό,τι αφορά την αγορά εργασίας και πού βάζετε «απροβίβαστο»;
Η αξιολόγηση από τη ΣΕΚ γίνεται συνολικά και όχι αποσπασματικά, στη βάση του αποτελέσματος και όχι των προθέσεων. Υπάρχουν αρκετά ακόμα που θα πρέπει να γίνουν, έτσι ώστε να αποδοθεί θετικό πρόσημο στην κυβέρνηση και αυτό θα κριθεί με ιδιαίτερη αυστηρότητα τούς αμέσως επόμενους μήνες, κυρίως ως προς την ουσιαστική ανθρωποκεντρική προσέγγιση της αγοράς εργασίας. Ο σεβασμός δεν είναι διαπραγματεύσιμος και η ΣΕΚ διαχρονικά τονίζει πως, όποιος δεν μας σέβεται θα πρέπει να μας φοβάται. Άλλωστε η ΣΕΚ έχει ήδη αποδείξει πως δεν πολιτεύεται ανάλογα με το ποιος κυβερνά, αλλά στη βάση τού πώς κυβερνά.
Ευθύνη κράτους - εργοδοτών η παραγωγικότητα
Το ζήτημα της παραγωγικότητας συνιστά, διαχρονικά, μία από τις μεγαλύτερες αδυναμίες της κυπριακής οικονομίας, με τους σχετικούς δείκτες να την τοποθετούν σε πολύ χαμηλά επίπεδα, σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Πώς η παραχώρηση Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής (ΑΤΑ) σε όλους τους εργαζομένους -εκεί όπου προνοείται- ανεξαρτήτως απόδοσης έκαστος, μπορεί να ενισχύσει την παραγωγικότητά τους;
Απαντώντας αυτό το ερώτημα, θα πρέπει να γίνουν δύο βασικές διευκρινίσεις:
• Η πρώτη αφορά στο γεγονός πως, η παραγωγικότητα αποτελεί ευθύνη του κράτους, μέσα από την προώθηση συγκεκριμένων πολιτικών, εξού και η σύσταση του ΚΕΠΑ και του Παγκύπριου Συμβουλίου Παραγωγικότητας, που δυστυχώς έχουν μείνει αναξιοποίητα, καθώς και ευθύνη των εργοδοτών μέσα από την εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων, όπως είναι η επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο με προγράμματα κατάρτισης και επιμόρφωσης και στην τεχνολογική αναβάθμιση.
• Η δεύτερη παραπέμπει στη φιλοσοφία της Α.Τ.Α, όπως ρητά αναφέρεται στη Μεταβατική Συμφωνία που από κοινού έχουν συνυπογράψει οι κοινωνικοί εταίροι. Η Α.Τ.Α αποτελεί σαφή αποκατάσταση της μισθολογικής αξίας και αγοραστικής δύναμης των μισθών από την πληθωριστική διάβρωση και δεν διασυνδέεται ούτε με την παραγωγικότητα, ούτε βέβαια και με την όποια διαδικασία καθορισμού των μισθών.
Παράλληλα, σημειώνεται πως, η Α.Τ.Α αποτελεί συμβατική υποχρέωση των εργοδοτών και δικαίωμα των εργαζόμενων και ως εκ τούτου, η όποια μονομερής παρέκκλιση αποτελεί παραβίαση όρου των συλλογικών συμβάσεων.
Ως εκ των πιο πάνω, η όποια προσπάθεια διασύνδεσης της Α.Τ.Α με την παραγωγικότητα είναι λανθασμένη, άτοπη και εκ του πονηρού, ενώ στην ίδια ακριβώς βάση και με δεδομένο το γεγονός ότι ο θεσμός δεν αποτελεί εργαλείο κοινωνικής πολιτικής, η Α.Τ.Α καταβάλλεται οριζόντια και όχι κλιμακωτά. Η προσπάθεια αναδιαμόρφωσης του θεσμού, στη βάση αλλαγής της φιλοσοφίας της και ένταξης νέων στοιχείων ως προς τον τρόπο καταβολής της, θα οδηγήσει σταδιακά στην κατάργησή της, ικανοποιώντας τον στόχο μερίδας εργοδοτών.
Η «αδικία» και ο στόχος
Η ΣΕΚ θέτει ένα σαφή στόχο, απαντώντας σε όσους προσπαθούν να δημιουργήσουν διαφορετικές εικόνες για την Α.Τ.Α. Η μόνη αδικία που προκύπτει από αυτή, είναι το γεγονός ότι δεν αποδίδεται ακόμη στην απόλυτη τιμή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, σε συνάρτηση με το γεγονός ότι πρόσβαση σε αυτή έχει μόνο το 43% περίπου των εργαζόμενων. Ο στόχος λοιπόν είναι η δημιουργία της Στρατηγικής για επέκταση της εφαρμογής των συλλογικών συμβάσεων, όπως προβλέπεται από την Οδηγία για τον Ευρωπαϊκό Κατώτατο Μισθό, δίνοντας τη δυνατότητα στον μέγιστο αριθμό εργαζόμενων για να επωφεληθούν από την Α.Τ.Α, όπως βέβαια και από τα Ταμεία Προνοίας ως δεύτερος πυλώνας συνταξιοδοτικών παροχών.
Βελτίωσε την αγορά εργασίας ο κατώτατος
Η θέσπιση κατώτατου μισθού μετρά ένα χρόνο εφαρμογής. Πώς θεωρείτε ότι επηρέασε το μέτρο την αγορά εργασίας και τι επιπτώσεις αναμένετε από την αύξησή του; Θα συμβάλει ενισχυτικά ως προς την προσέλκυση περισσότερων ατόμων στην αγορά εργασίας;
Η θέσπιση, η εφαρμογή και η βελτίωση του ύψους του κατώτατου μισθού αποτελούν μία σημαντική και θετική εξέλιξη στη βελτίωση της αγοράς εργασίας, στη δημιουργία καλύτερων συνθηκών απασχόλησης, στο πλαίσιο της προώθησης της ποιότητας και της αξιοπρέπειας, όπως βέβαια και στη μείωση του αθέμιτου ανταγωνισμού, τόσο ανάμεσα σε εργαζόμενους, όσο και ανάμεσα σε επιχειρήσεις.
Η πρώτη αξιολόγηση του μέτρου αυτού, δεν είχε οποιεσδήποτε αρνητικές επιπτώσεις, καθώς δεν αποτέλεσε τροχοπέδη στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων και της οικονομίας, όπως και δεν αύξησε την ανεργία αλλά τουναντίον, καταγράφηκε αύξηση στην απασχόληση. Παράλληλα, λειτούργησε θετικά στην ενίσχυση των μισθών σε εργαζόμενους χωρίς την κάλυψη συλλογικής σύμβασης, στη μείωση της επιβάρυνσης από τις έντονες πληθωριστικές τάσεις και την ακρίβεια, ενώ έθεσε τις βάσεις για προώθηση της πολιτικής που αφορά την επέκταση του θεσμού των συλλογικών συμβάσεων, μειώνοντας, έστω και μερικώς, το τεράστιο χάσμα αμοιβών, στη βάση του γεγονότος ότι, η πλειοψηφία των επωφελούμενων εργαζόμενων, λάμβανε μέχρι και πριν από ένα περίπου χρόνο, μισθούς πολύ πιο κάτω από την αρχική οριοθέτηση του κατώτατου μισθού. Αυτό που θα πρέπει να ρυθμιστεί κατά το επόμενο χρονικό διάστημα, είναι η ωριαία απόδοσή του έτσι ώστε να διασφαλίσουμε την ομαλή και ομοιόμορφη εφαρμογή του.
Πρώτα η καταγραφή και μετά οι άδειες εργασίας
Ανάμεσα στις πέντε προτεραιότητες της ΣΕΚ για τα εργασιακά, για το 2024, περιλαμβάνεται και ο Εκσυγχρονισμός της Στρατηγικής απασχόλησης εργαζόμενων από Τρίτες Χώρες. Ποιες στρεβλώσεις και αδυναμίες εντοπίζετε;
Είναι απόλυτα κατανοητό πως, η αγορά εργασίας αλλάζει με πολύ έντονους ρυθμούς, όπως βέβαια και οι επιλογές των εργαζόμενων σε σχέση με τους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας που είναι διατεθειμένοι να ενταχθούν. Ως εκ τούτου, βασική συνιστώσα επένδυσης στο ανθρώπινο κεφάλαιο, είναι η δημιουργία καθοδηγητικά ολοκληρωμένου επαγγελματικού προσανατολισμού, η διασύνδεση των αναγκών της αγοράς εργασίας με το εκπαιδευτικό σύστημα, ο σχεδιασμός και η προώθηση στοχευμένων προγραμμάτων κατάρτισης και επανακατάρτισης στη βάση και της ενίσχυσης των απαιτούμενων δεξιοτήτων, όπως βέβαια και η δημιουργία συνθηκών ποιοτικής και αξιοπρεπούς εργασίας, σε συνδυασμό με τη βελτίωση των όρων απασχόλησης.
Είναι επίσης κατανοητό από κάθε σοβαρό άνθρωπο πως αυτή τη στιγμή παρουσιάζονται ανάγκες σε ό,τι αφορά την πλήρη και ομαλή λειτουργία της αγοράς εργασίας και της δημιουργίας συνθηκών και προοπτικών οικονομικής ανάπτυξης. Είναι ακριβώς μέσα από αυτή τη διαπίστωση που η ΣΕΚ έχει τοποθετηθεί ξεκάθαρα πως, η αξιολόγηση των αναγκών θα πρέπει να γίνει μέσα από την καταγραφή και αξιολόγηση των πραγματικών αναγκών και βέβαια καθορίζοντας τα κριτήρια και τις προϋποθέσεις παραχώρησης αδειών για εργαζόμενους από Τρίτες Χώρες.
Λέτε δηλαδή πως θα πρέπει να αναθεωρηθεί; Πιστεύετε πως ελλοχεύουν κίνδυνοι για το ντόπιο εργατικό δυναμικό;
Η Στρατηγική αποτελεί το βασικό εργαλείο εφαρμογής της πολιτικής παραχώρησης αδειών και ως εκ τούτου, θα πρέπει να τύχει αναθεώρησης στη βάση της αξιοποίησης του ρόλου των κοινωνικών εταίρων και αίροντας τις στρεβλώσεις που έχουν δημιουργηθεί.
Θα πρέπει να υπάρξει επανακαθορισμός της διαδικασίας αξιολόγησης των αιτήσεων, σε συνάρτηση με τις τεκμηριωμένες αδυναμίες που καταγράφει η εγχώρια αγορά, από Κύπριους και κοινοτικούς εργαζόμενους. Σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει να επανασυσταθούν οι τεχνικές επιτροπές στις οποίες συμμετέχουν οι κοινωνικοί εταίροι, σε συνάρτηση με την προϋπόθεση της εφαρμογής συλλογικής σύμβασης, χτίζοντας πιο υγιείς εργασιακές σχέσεις και αίροντας τον αθέμιτο ανταγωνισμό. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να απαλειφθεί η πρόνοια που δίνει τη δυνατότητα στο ξένο εργατικό δυναμικό να λειτουργεί απεργοσπαστικά, προστατεύοντας τους ίδιους αλλά και το υπόλοιπο εργατικό δυναμικό.
Στο πλαίσιο αυτών των προσεγγίσεων και της ομαλής παραχώρησης αδειών, το ντόπιο εργατικό δυναμικό δεν έχει να φοβηθεί οτιδήποτε, σε αντίθεση με την αδράνεια στην αναθεώρηση της Στρατηγικής, όπου εκεί δημιουργούνται συνθήκες περαιτέρω εκμετάλλευσης και επιβάρυνσης της αγοράς εργασίας, αφήνοντας εκτεθειμένους τους εργαζόμενους και την αξιοπιστία της κυβέρνησης.
Διαβάστε επίσης: Σ. Χαραλάμπους: Το χάσμα μεταξύ μισθών και κερδών διευρύνεται