ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΛΟΤΤΙΔΗ*
«Η πρόσβαση σε ίσες ευκαιρίες χωρίς διακρίσεις στη βάση του φύλου, η προστασία από την έμφυλη βία, τον σεξισμό και τις προκαταλήψεις και η ενδυνάμωση των γυναικών πρέπει να αποτελούν έναν καθημερινό στόχο, η επίτευξη του οποίου να αντανακλά το βάθος και την ποιότητα της δημοκρατίας μας», υπογραμμίζει σε συνέντευξη που παραχώρησε στο περιοδικό Economy Today η επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Μαρία Στυλιανού Λοττίδη. Στέλνοντας το πιο πάνω μήνυμα, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, η κα Λοττίδη καταδεικνύει το μέγεθος του προβλήματος που επικρατεί σε σχέση με την Ισότητα και τις έμφυλες διακρίσεις σε μία και μόνο πρόταση: «112 χρόνια μετά ακόμη συζητούμε την ουσιαστική ισότητα αντρών και γυναικών σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικοπολιτικής και οικονομικής ζωής». Λέγοντας το πιο πάνω στέκεται ιδιαίτερα στις διαπιστώσεις που προκύπτουν από τις υποθέσεις που χειρίζεται ως επίτροπος. Όπως εξηγεί, «ως επίτροπος διαπιστώνω ότι το χάσμα μεταξύ των φύλων πράγματι διατηρείται στην απασχόληση, τις αμοιβές, τις ευθύνες φροντίδας, τις θέσεις εξουσίας και τις συντάξεις, ενώ παράλληλα συνεχίζουμε να γινόμαστε μάρτυρες σεξιστικής ρητορικής, έμφυλων στερεοτύπων και ψηλών επιπέδων έμφυλης βίας και παρενόχλησης».
Παρόλο που η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας είναι αυξημένη, η συζήτηση για την Ισότητα των Φύλων παραμένει ακόμα ανοικτή και το φαινόμενο της γυάλινης οροφής εξακολουθεί να υφίσταται. Ως επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ποιες είναι οι δικές σας διαπιστώσεις;
Παρότι ο αγώνας των γυναικών άρχισε επίσημα να είναι ορατός από το 1911 μέσω διαδηλώσεων για το δικαίωμα ψήφου, της κατοχής δημοσίων αξιωμάτων αλλά και την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω φύλου στην εργασία, αποτελεί γεγονός ότι 112 χρόνια μετά ακόμη συζητούμε την ουσιαστική ισότητα αντρών και γυναικών σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικοπολιτικής και οικονομικής ζωής. Είναι επίσης αξιοσημείωτο πως σχεδόν κανένα κράτος, συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας, δεν έχει επιτύχει πλήρη ισότητα των φύλων, ενώ η πρόοδος εξακολουθεί να συντελείται με αργούς ρυθμούς. Ως επίτροπος διαπιστώνω ότι το χάσμα μεταξύ των φύλων πράγματι διατηρείται στην απασχόληση, τις αμοιβές, τις ευθύνες φροντίδας, τις θέσεις εξουσίας και τις συντάξεις, ενώ παράλληλα συνεχίζουμε να γινόμαστε μάρτυρες σεξιστικής ρητορικής, έμφυλων στερεοτύπων και ψηλών επιπέδων έμφυλης βίας και παρενόχλησης.
Πού εντοπίζονται (σε ποιους χώρους) τα περισσότερα περιστατικά έμφυλων διακρίσεων και ποιο είναι συνήθως το προφίλ των γυναικών-θυμάτων; (και στατιστικά στοιχεία αν υπάρχουν)
Παρόλο που δεν έχουμε στη διάθεσή μας κάποια συγκεκριμένα στατιστικά στοιχεία, οι έρευνες καταδεικνύουν ότι πολλές γυναίκες, στον χώρο της εργασίας στην προσπάθειά τους να συμφιλιώσουν τις οικογενειακές υποχρεώσεις και την επαγγελματική ζωή, απασχολούνται σε χαμηλόμισθες, άτυπες ή ευέλικτες μορφές εργασίας ή σε θέσεις μερικής απασχόλησης, κάτι που επιδρά αρνητικά τόσο στις ευκαιρίες ανέλιξής τους, όσο και στην αμοιβή και τη μετέπειτα σύνταξή τους. Επιπρόσθετα, κάτι άλλο που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη είναι η ύπαρξη πολλαπλών διακρίσεων που ενδεχομένως βιώνει μια γυναίκα, λόγω π.χ. ιθαγένειας, αναπηρίας, ηλικίας, σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας και που αθροιστικά οδηγούν σε περαιτέρω ευαλωτότητα και αποκλεισμό της.
Ο Στόχος 5 (από τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης) επιδιώκει την Ισότητα των Φύλων ενώ μια σειρά από υποστόχους αναφέρονται στην καταπολέμηση των διακρίσεων, στην εξάλειψη οποιασδήποτε μορφής βίας κ.ά.. Πόσο σας ικανοποιούν τα μέτρα που λαμβάνονται στη χώρα μας ως προς την επίτευξη του πιο πάνω Στόχου και πού εντοπίζετε ελλείψεις ή αδυναμίες;
Είναι πολύ θετικό ότι κατά τα τελευταία χρόνια, έχει υιοθετηθεί ένας σημαντικός αριθμός νομοθετημάτων και άλλων πολιτικών, που αποσκοπούν στην ενίσχυση της έμφυλης ισότητας, όπως ο Νόμος για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και ο Νόμος περί αδειών και ευέλικτων ρυθμίσεων εργασίας για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής. Ωστόσο, παραμένουν ακόμη κενά και ελλείψεις, που αφορούν κυρίως στη συλλογή και αξιοποίηση στατιστικών δεδομένων, στη συνεργασία μεταξύ των διαφόρων εμπλεκόμενων Υπηρεσιών, στην εκπαίδευση των επαγγελματιών και στην ενσωμάτωση του παράγοντα «φύλο» σε όλα τα ζητήματα που επηρεάζουν τις γυναίκες.
Ως επίτροπος Διοικήσεως και ως Φορέας Ισότητας και Καταπολέμησης των Διακρίσεων, με ποιο τρόπο θα επιδιώξετε να συμβάλετε στην αλλαγή κουλτούρας και στην πάταξη των στερεότυπων σε ό,τι αφορά τα θέματα Ισότητας των Φύλων;
Το Γραφείο μας έχει διαχρονικά συμβάλει στον αγώνα τόσο για τη νομική κατοχύρωση της ισότητας των φύλων, όσο και για τη διασφάλιση της ουσιαστικής ισότητας, μέσω της αποτελεσματικής εφαρμογής των νομοθετικών δεσμεύσεων και μέσω της καταπολέμησης των εμποδίων και των στερεοτύπων που συντελούν στη διατήρηση των ανισοτήτων, όπως οι βαθιά ριζωμένες πατριαρχικές αντιλήψεις. Ενδεικτική είναι η εκστρατεία ενημέρωσης που διεξήγαμε, με τίτλο «Σπάσε τη Σιωπή», η οποία ενεθάρρυνε τις γυναίκες να καταγγέλλουν περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης, ενώ παράλληλα προωθούσε την υιοθέτηση και ορθή εφαρμογή Κώδικα για την πρόληψη και αντιμετώπιση της σεξουαλικής παρενόχλησης σε χώρους εργασίας, εκπαίδευσης και δραστηριοποίησης των γυναικών το οποίο εξέδωσε το Γραφείο μας τον Ιούλιο του 2018 και εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο για καθολική υιοθέτηση και εφαρμογή των διατάξεων του στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα.
Παράλληλα βοηθήσαμε και άλλους οργανισμούς όπως ο ΘΟΚ για τη δημιουργία και έκδοση δικού τους κώδικα με στόχο την πρόληψη και αντιμετώπιση της παρενόχλησης και σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο του Θεάτρου.
Πού οφείλεται το γεγονός ότι οι γυναίκες συνεχίζουν να υποεκπροσωπούνται στην πολιτική και στα κέντρα λήψης αποφάσεων;
Νομίζω ότι οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στη διατήρηση και αναπαραγωγή των έμφυλων στερεοτύπων, η οποία οδηγεί στη μειωμένη συμμετοχή και ορατότητα των γυναικών στους φορείς λήψης των πολιτικών αποφάσεων, όπως είναι το Υπουργικό Συμβούλιο και η Βουλή, αλλά και σε οικονομικούς φορείς λήψης αποφάσεων, επιχειρήσεις, χρηματοπιστωτικούς Οργανισμούς. Δεν μπορεί συνεπώς να νοηθεί οικονομική και κοινωνική ενδυνάμωση των γυναικών και διασφάλιση της άσκησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους χωρίς καταπολέμηση αυτών των στερεοτύπων και χωρίς, παράλληλα, τη λήψη μέτρων που θα βοηθούν τις γυναίκες να αποκτήσουν επιλογές, δύναμη και έλεγχο επί της ζωής τους.
Η 8η Μαρτίου είναι μέρα μνήμης και τιμής στους αγώνες που δόθηκαν για τα δικαιώματα των γυναικών. Σε ποια γυναίκα/γυναίκες θα αφιερώνατε τη μέρα αυτή και γιατί;
Σε όλες τις μητέρες που έχουν παιδιά με αναπηρία, για τον αγώνα που δίδουν καθημερινά για την κοινωνική τους ενσωμάτωση, την πρόσβαση στην εκπαίδευση και τη συμμετοχή στη κοινωνικοπολιτική ζωή γενικότερα σε ίση βάση με τους άλλους χωρίς καμία διάκριση.
Ποιο μήνυμα θέλετε να στείλετε στη νέα κυβέρνηση σε ό,τι αφορά το θέμα της Ισότητας, της καταπολέμησης των διακρίσεων και της προάσπισης των δικαιωμάτων των γυναικών;
Θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι η πρόσβαση σε ίσες ευκαιρίες χωρίς διακρίσεις στη βάση του φύλου, η προστασία από την έμφυλη βία, τον σεξισμό και τις προκαταλήψεις και η ενδυνάμωση των γυναικών πρέπει να αποτελούν ένα καθημερινό στόχο, η επίτευξη του οποίου να αντανακλά το βάθος και την ποιότητα της δημοκρατίας μας. Ως εκ τούτου, απαιτούνται συντονισμένες και πολυεπίπεδες δράσεις για μετασχηματισμό των δομών και των πολιτικών του κράτους, ώστε η έμφυλη ισότητα να επιτυγχάνεται καθημερινά στην πράξη.
Γυναίκα με μια λέξη…
Δύναμη
WhoisWho
Η Μαρία Στυλιανού Λοττίδη είναι κάτοχος Πτυχίου Νομικής από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και LLM στο Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Θέμα Διατριβής: Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση) από το Leicester University. Την περίοδο 1998-2002 εργάστηκε ως δικηγόρος στον ιδιωτικό τομέα και από το 2002 μέχρι το 2017, υπηρέτησε ως δικηγόρος της Δημοκρατίας στο Γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα. Το 2017 διορίστηκε στη θέση του Επιτρόπου Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και το 2020 ως επίσημο μέλος (υπό την προσωπική της ιδιότητα) του Διοικητικού Συμβουλίου του FRA (Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης), για πενταετή θητεία μέχρι και το 2025. Υπό την ιδιότητά της ως επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του AOM (Ένωση Διαμεσολαβητών της Μεσογείου), ενώ αποτελεί μέλος του IOI (Διεθνές Ινστιτούτο Διαμεσολαβητών) και του IOI Europe (Διεθνές Ινστιτούτο Διαμεσολαβητών Ευρώπης), του ENO (Δίκτυο Ευρωπαίων Επιτρόπων), του EQUINET (Ευρωπαϊκό Δίκτυο Φορέων Ισότητας), του ENNHRI (Ευρωπαϊκό Δίκτυο Εθνικών Αρχών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) και του Commonwealth Forum of NHRI (Φόρουμ Εθνικών Αρχών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των χωρών της Κοινοπολιτείας). Είναι παντρεμένη και έχει δύο γιους ηλικίας 20 και 13 ετών.
*ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ