Συνέντευξη στον Ξένιο Μεσαρίτη
Η Χριστιάνα Αριστείδου στη συνέντευξή της στο Economy Today τονίζει ότι πρέπει επιτέλους η πολιτεία να προχωρήσει στην υιοθέτηση ενός ρυθμιστικού πλαισίου γύρω από τις νέες τεχνολογίες, σηματοδοτώντας την πρόθεση της Κυπριακής Δημοκρατίας να καταστεί κόμβος Καινοτομίας και να ενισχύσει το οικοσύστημα γύρω από την Καινοτομία. Ο διάλογος που έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια στην Κύπρο γύρω από το Blockchain και τις τεχνολογίες κατανεμημένου καθολικού έχει αναδείξει ανάμεσα σε άλλα πως το χρηματοπιστωτικό σύστημα στην Κύπρο μπορεί να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες και δυνατότητες που προσφέρουν αυτές οι τεχνολογίες αντιμετωπίζοντας αποτελεσματικά τυχόν προκλήσεις. Η νομοθετική ρύθμιση του Blockchain
Ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση του ρυθμιστικού πλαισίου blockchain στην Κύπρο και γιατί είναι σημαντικό να υπάρχει ένα πλαίσιο;
Επί του παρόντος, η τεχνολογία blockchain καθ’ αυτή δεν ρυθμίζεται ειδικά μέσω κάποιου νομοθετικού ή ρυθμιστικού πλαισίου. Βεβαίως, δεν υπάρχει κάποιος νόμος που να απαγορεύει ή περιορίζει ειδικά τη χρήση της τεχνολογίας. Αυτό που ρυθμίζεται στην Κύπρο όπως και την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση είναι τα κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία και οι πάροχοι τέτοιων στοιχείων. Τα κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία είναι ουσιαστικά ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία που βασίζονται σε τεχνολογίες κατανεμημένου καθολικού (ΤΚΚ), συμπεριλαμβανομένου του blockchain και φέρουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά αναλόγως της χρήσης τους. Η ρύθμιση των στοιχείων αυτών έχει γίνει αρχικά μέσω του νόμου για την παρεμπόδιση και καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, ήτοι του ξεπλύματος μαύρου χρήματος όπως είναι κοινώς γνωστό. Πλέον και με την πρόσφατη ψήφιση του ευρωπαϊκού κανονισμού Markets in Crypto Assets (MiCA) που θα έχει άμεση εφαρμογή σε όλα τα μέλη της Ε.Ε., η ρύθμιση επί των στοιχείων είναι πιο ολοκληρωμένη και αφορά σαφείς και πληρέστερες κατηγορίες κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων. Αναφέρεται επίσης ότι περιουσιακά στοιχεία που αναπτύσσονται επί των ΤΚΚ και φέρουν όμοια χαρακτηριστικά ή προσομοιάζουν με παραδοσιακά χρηματοπιστωτικά περιουσιακά στοιχεία ενδεχομένως να ρυθμίζονται κάτω από τα παραδοσιακά ρυθμιστικά πλαίσια των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.
Παρά τη ρύθμιση των κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων, η τεχνολογία blockchain όπως έχουμε αναφέρει δεν ρυθμίζεται ειδικά. Αυτό οδηγεί σε κάποια νομική αβεβαιότητα ενόψει των καινούργιων ζητημάτων που ενδεχομένως προκύπτουν από την εφαρμογή της τεχνολογίας. Η μεγάλη σημασία θεσμοθέτησης πλαισίου για τη ρύθμιση του blockchain και άλλων τεχνολογιών ΤΚΚ (διότι το blockchain είναι μόνο μία από αυτές τις αποκεντρωμένες και κατανεμημένες τεχνολογίες) προκύπτει από την ανάγκη επίτευξης βεβαιότητας, προβλεψιμότητας και ασφάλειας δικαίου αναφορικά με τις ΤΚΚ και τα ζητήματα κυριότητας των κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων, απόδειξης της κυριότητας, μεταβίβασης ενώπιον του δικαστηρίου, φορολογική μεταχείριση των στοιχείων επί των ΤΚΚ και ζητήματα αλληλεπίδρασης των ΤΚΚ με υφιστάμενες αρχές του δικαίου και υφιστάμενα νομοθετήματα.
Μπορείτε να εξηγήσετε το προτεινόμενο πλαίσιο που απορρίφθηκε πρόσφατα από το Υπουργείο Οικονομικών και ποιες ήταν οι βασικές διατάξεις που περιλάμβανε;
Το απορριφθέν προτεινόμενο πλαίσιο είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση που έληγε τον Οκτώβριο του 2021. Συνεπώς, η γνώση μου επί του νομοσχεδίου που απορρίφθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών περιορίζεται στο νομοσχέδιο με το συγκεκριμένο περιεχόμενο ως είχε τεθεί προς δημόσια διαβούλευση το 2021. Εκείνο το νομοσχέδιο είχε περιορισμένο πλαίσιο εφαρμογής και ρύθμιζε ζητήματα όπως την ιδιότητα των ψηφιακών στοιχείων επί των ΤΚΚ ως προσωπικής, κινητής ιδιοκτησίας, τον προσδιορισμό και απόδειξη ιδιοκτησίας των ψηφιακών στοιχείων και των υποκείμενων περιουσιακών στοιχείων, τη μεταβίβαση ιδιοκτησίας και την εγκυρότητα των εγγραφών σε βάσεις δεδομένων επί ΤΚΚ. Το νομοσχέδιο ρύθμιζε και την τεχνολογία έξυπνων συμβολαίων (smart contracts) που συνδέεται άμεσα με τις ΤΚΚ. Τα έξυπνα συμβόλαια είναι κώδικας επί των ΤΚΚ (όπως το blockchain) που περιλαμβάνει προκαθορισμένες συμφωνίες με προκαθορισμένες προϋποθέσεις που εκτελούνται αυτόματα όταν πληρούνται αυτές οι προϋποθέσεις. Εξαιτίας της λειτουργίας τους ως συμφωνιών και κανονισμών μεταξύ προσώπων αλλά και της Καινοτομίας της αυτοματοποίησης που προσφέρουν, το νομοσχέδιο ρύθμιζε τη σχέση των έξυπνων συμβολαίων με το δίκαιο των συμβάσεων.
Οπότε το νομοσχέδιο ρύθμιζε τρεις ενότητες ζητημάτων: 1) την ιδιότητα της ιδιοκτησίας των ψηφιακών στοιχείων επί ΤΚΚ (Property status of tokens), 2) τις εγγραφές στο blockchain και άλλες τεχνολογίες κατανεμημένου καθολικού (records in blockchain and other distributed ledger technologies) και 3) τα έξυπνα συμβόλαια (smart contracts).
Ποιοι ήταν οι λόγοι πίσω από την απόφαση του Υπουργείου Οικονομικών να απορρίψει το προτεινόμενο πλαίσιο και πώς πιστεύετε ότι αυτή η απόφαση θα επηρεάσει τη βιομηχανία blockchain στην Κύπρο;
Το υπουργείο αποφάσισε να μην προωθήσει περαιτέρω το νομοσχέδιο με τίτλο «Ο περί Τεχνολογίας Κατανεμημένου Καθολικού Νόμος» έχοντας λάβει υπόψη:
1) την αναμενόμενη έγκριση του Κανονισμού Markets in Cryptoassets (MiCA) από το Ευρωκοινοβούλιο, ο οποίος ρυθμίζει την παροχή υπηρεσιών και έκδοση κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων,
2) το περιορισμένο πεδίο εφαρμογής του νομοσχεδίου που είχε ετοιμαστεί και
3) την κρίση από τη Νομική Υπηρεσία σημαντικού μέρους των διατάξεων ως πλεονασματικού και την έγερση ζητημάτων αντισυνταγματικότητας από την υπηρεσία.
Σημειώνουμε ότι ο Κανονισμός MiCA εγκρίθηκε από το Ευρωκοινοβούλιο στις 20/4/2023.
Δυστυχώς δεν έχουμε περισσότερες λεπτομέρειες πίσω από την απόφαση του Υπουργείου Οικονομικών ούτε έχουμε γνώση του σκεπτικού της Νομικής Υπηρεσίας. Έχουμε ήδη ζητήσει να μας δοθούν περισσότερες λεπτομέρειες με επιστολή του προέδρου του ΠΔΣ, δρ Χρίστου Κληρίδη.
Πριν εκθέσω την άποψη του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, θα ήθελα να αναφερθώ προσωπικά στον τρόπο με τον οποίο θεωρώ ότι η απόφαση αυτή ενδεχομένως να επηρεάσει τη βιομηχανία blockchain στην Κύπρο. Η ψήφιση νομοσχεδίου που θα ρύθμιζε συγκεκριμένα ζητήματα που προκύπτουν από τη χρήση του blockchain και άλλων ΤΚΚ θα έδινε θετικό σήμα στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια κοινότητα του blockchain για την καλή διάθεση και ετοιμότητα των Τοπικών Αρχών να αγκαλιάσουν και ενθαρρύνουν τη χρήση blockchain. Παράλληλα, η απόσυρση του νομοσχεδίου σημαίνει ότι παραμένουν και δεν διασαφηνίζονται κάποιες νομικές αμφιβολίες αναφορικά με την ιδιοκτησία και απόδειξη ιδιοκτησίας περιουσιακών στοιχείων που βασίζονται στο blockchain και της λειτουργίας, της νομικής ισχύος και του παραδεκτού των έξυπνων συμβολαίων ως νόμιμων συμβάσεων. Η ενίσχυση της ασφάλειας και βεβαιότητας δικαίου ενθαρρύνει σε γενικές γραμμές τη χρήση και εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών.
Πώς βλέπει ο Δικηγορικός Σύλλογος Κύπρου την απόφαση του Υπουργείου Οικονομικών και ποια βήματα πιστεύουν ότι πρέπει να γίνουν για να προχωρήσουμε;
Ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος διαφωνεί έντονα τόσο με την απόφαση για μη προώθηση του νομοσχεδίου όσο και με το σκεπτικό που προβάλλει το υπουργείο για την απόφασή του. Το Υπουργείο Οικονομικών δεν φαίνεται να λαμβάνει υπόψιν του στην απόφαση αυτή τους σημαντικούς σκοπούς που το νομοσχέδιο επιχειρούσε και μπορούσε να εξυπηρετήσει, όπως την προώθηση και ανάπτυξη των ΤΚΚ και την ενδεχόμενη ανάδειξη της Κύπρου ως κόμβου (hub) blockchain και άλλων ΤΚΚ, τη διευκόλυνση εφαρμογής ΤΚΚ, και την επίτευξη βεβαιότητας, προβλεψιμότητας και ασφάλειας δικαίου αναφορικά με τις ΤΚΚ, τα έξυπνα συμβόλαια, ζητήματα κυριότητας κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων και άλλων ρυθμιζόμενων θεμάτων.
Ως προς τους συγκεκριμένους λόγους που παρατίθενται από το Υπουργείο Οικονομικών, ο ΠΔΣ παρατηρεί ότι:
1) το νομοσχέδιο καλύπτει διαφορετικό πεδίο εφαρμογής από τον Κανονισμό Markets in Cryptoassets (MiCA). Πράγματι, με το νομοσχέδιο θα μπορούσε να επιτευχθεί συνολική και περιεκτική ρύθμιση ποικίλων ζητημάτων που αφορούν στις ΤΚΚ και τα κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία. Ο κανονισμός MiCA δεν ρυθμίζει συνολικά τις ΤΚΚ,
2) το πεδίο εφαρμογής του νομοσχεδίου που είχε αρχικώς τεθεί προς δημόσια διαβούλευση ήταν κάπως πιο περιορισμένο, ωστόσο οι φορείς που έλαβαν μέρος στη διαβούλευση, συμπεριλαμβανομένου του Δικηγορικού Συλλόγου της Κύπρου, δούλεψαν σκληρά ώστε να ενισχύσουν και να διευρύνουν το πεδίο εφαρμογής στο βαθμό που εξυπηρετείτο το νομοσχέδιο,
3) προς εξέταση, αξιολόγηση και απάντηση στα συμπεράσματα της Νομικής Υπηρεσίας, απαιτείται διαφάνεια ως προς το πλήρες και ολοκληρωμένο σκεπτικό της Υπηρεσίας.
Ο Σύλλογος θεωρεί ότι το Υπουργείο Οικονομικών θα έπρεπε να επανεξετάσει την απόφασή του ή να προωθήσει εκ νέου νομοσχέδιο που θα επιχειρεί να ρυθμίσει τις ΤΚΚ και στο πλαίσιο αυτό δηλώνει την ετοιμότητα και προθυμία του να δουλέψει με τις αρμόδιες
Αρχές επί των κριθέντων ως αντισυνταγματικών προνοιών του νομοσχεδίου, με σκοπό την αξιολόγηση και εξάλειψή τους, προκειμένου να καταστεί δυνατή η προώθηση του σχετικού νόμου.
Κατά την άποψη του Δικηγορικού Συλλόγου υπάρχει περιθώριο και προοπτική για βελτίωση του αρχικού νομοσχεδίου, τόσο νομοτεχνικά όσο και ουσιαστικά και υπογραμμίζει την ετοιμότητά του να συνταχθεί σε οποιαδήποτε καινούργια προσπάθεια προώθησης κάποιου ανάλογου νομοσχεδίου από την κυβέρνηση.
Κατά τη γνώμη σας, ποια είναι μερικά από τα βασικά στοιχεία που πρέπει να περιλαμβάνει ένα καλά σχεδιασμένο ρυθμιστικό πλαίσιο blockchain και πώς μπορούν αυτά τα στοιχεία να εξισορροπηθούν με την ανάγκη προώθησης της Καινοτομίας και της ανάπτυξης στον κλάδο;
Οι άξονες του νομοσχεδίου που είχε τεθεί προς δημόσια διαβούλευση κινούνταν προς τη σωστή κατεύθυνση. Θεωρώ ότι ένα καλά σχεδιασμένο ρυθμιστικό πλαίσιο blockchain πρέπει να καταπιαστεί με τον τρόπο που η τεχνολογία blockchain και οι άλλες ΤΚΚ λόγω της Καινοτόμου λειτουργίας τους (δηλαδή αποκεντρωμένες, κατανεμημένες τεχνολογίες) εφαρμόζονται, ευθυγραμμίζονται ή ενσωματώνονται στο υφιστάμενο δίκαιο και στις υφιστάμενες γενικές αρχές δικαίου αναφορικά με την κυριότητα, μεταβίβαση και δικαιώματα επί ιδιοκτησίας, το είδος ιδιοκτησίας, το δίκαιο της απόδειξης και το παραδεκτό ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων ως αποδεικτικών στοιχείων σε δικαστικές και άλλες σχετικές διαδικασίες. Αυτό θα εξυπηρετήσει τη φορολογική και λογιστική ρύθμισή τους, τη βεβαιότητα στη μεταβίβαση και εγγραφή τους, την προβλεψιμότητα σε περίπτωση δικαστικών διαμαχών και την προστασία επενδυτών και καταναλωτών. Σε κάθε περίπτωση, ένα τέτοιο ενδεχόμενο πλαίσιο θα πρέπει να είναι ισορροπημένο και αναλογικό ώστε να μην είναι υπερβολικά παρεμβατικό προκειμένου να δούμε την υιοθέτηση της τεχνολογίας και επίσης να μην επιτρέψουμε τον οποιοδήποτε περιορισμό της που δυνατόν να βλάψει την Καινοτομία και την ανάπτυξη.
Ποιοι είναι οι πιθανοί κίνδυνοι και οι προκλήσεις που σχετίζονται με την τεχνολογία blockchain και πώς μπορεί η νομοθεσία να βοηθήσει στην αντιμετώπιση αυτών των ανησυχιών;
Θεωρώ ότι σημαντικός μέρος των προκλήσεων αλλά και των ευκαιριών που παρέχει το blockchain οφείλεται στο ότι το blockchain αποτελεί τη βάση για εντελώς καινούργια και καινοτόμα επιχειρηματικά μοντέλα. Η τεχνολογία blockchain μπορεί να μεταμορφώσει τις επιχειρήσεις έχοντας οριζόντια εφαρμογή σε πολλούς επιχειρηματικούς τομείς. Το blockchain όπως έχουμε τονίσει είναι ένα αποκεντρωμένο σύστημα λογιστικών συναλλαγών που βασίζεται στην κρυπτογραφία, έχει κατανεμημένους μηχανισμούς συναίνεσης και λειτουργεί σε peer-to-peer βάση. Οπότε οι συναλλαγές στο blockchain είναι αμετάβλητες, διαφανείς και αξιόπιστες. Η επικύρωση των συναλλαγών επιτυγχάνεται μέσω των ιδίων συστημάτων blockchain χωρίς την ανάγκη ύπαρξης κεντρικής αρχής ή διαμεσολαβητών που ελέγχουν και επικυρώνουν τις συναλλαγές.
Το αποκεντρωμένο και κατανεμημένο του blockchain μαζί με όλα τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του μπορεί να επιφέρει δραματικές αλλαγές στα υφιστάμενα, κεντρικά συστήματα των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα διότι το blockchain μπορεί να εξαλείψει ή να μειώσει σημαντικά τον ρόλο των μεσαζόντων, μειώνοντας έτσι το κόστος και διευκολύνοντας τις συναλλαγές, παραμένοντας αξιόπιστο και ασφαλές και διατηρώντας την εμπιστοσύνη μεταξύ των συναλλασσόμενων.
Γενικότερα, τα επιχειρηματικά μοντέλα έχουν περάσει από διάφορα στάδια εξέλιξης μέσω της χρήσης καινούργιων τεχνολογιών. Η διατήρηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων απαιτεί την επανεφεύρεση και μεταμόρφωση των επιχειρηματικών μοντέλων, εσωτερικών διαδικασιών, στρατηγικών και υπηρεσιών που προσφέρουν οι επιχειρήσεις. Η τεχνολογία blockchain μπορεί να αλλάξει ριζικά και βαθιά τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων. Η αυτονομία των επιχειρήσεων μπορεί να αυξηθεί καθότι μειώνεται η ανάγκη για επαλήθευση των συναλλαγών μέσω της χρήσης μεσαζόντων και κεντρικών αρχών. Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να προσφέρουν τόσο εσωτερικά όσο και στους πελάτες τους εργαλεία και υπηρεσίες αποκεντρωμένες και αξιόπιστες χωρίς την ανάγκη διαμεσολάβησης τρίτων.
Η ριζική αναδιαμόρφωση και εξέλιξη των επιχειρηματικών μοντέλων αποτελεί πρόκληση, διότι οι επιχειρήσεις καλούνται να σκεφτούν και να κινηθούν διαφορετικά σε σχέση με τις πιο παραδοσιακές επιχειρηματικές δομές και στρατηγικές. Παράλληλα όμως το blockchain συνιστά μια ευκαιρία που οι επιχειρήσεις μπορούν να εκμεταλλευτούν προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικές αλλά και να πρωτοπορήσουν.
Μια ακόμα από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η βιομηχανία και αγορά blockchain είναι η έλλειψη επίσημης, αναγνωρισμένης, εκτεταμένης και ευρέως διαδεδομένης προτυποποίησης (standardization), η προκατάληψη και ελλιπής γνώση από πλευράς Ρυθμιστικών Αρχών, η ενδεχόμενη αυστηρή και υπερβολική αντιμετώπιση και ρύθμιση από νομοθετικής και διοικητικής πλευράς, τόσο σε παγκόσμιο όσο και τοπικό επίπεδο.
Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων περνά σε μεγάλο βαθμό από τα ευρωπαϊκά όργανα που ρυθμίζουν σημαντικό μέρος των νέων τεχνολογιών. Υπό αυτή την έννοια, η Κύπρος μπορεί να πρωτοπορήσει μέσω της γρήγορης, έγκαιρης και αποφασιστικής υιοθέτησης οδηγιών, ψήφισης εφαρμοστικών κανονισμών όπου κάτι τέτοιο απαιτείται και διασαφήνισης νομικών και αποδεικτικών ζητημάτων μέσω εξειδικευμένου πλαισίου για το blockckhain και άλλων απαραίτητων ανανεώσεων σε υφιστάμενους νόμους.
Όπως έχουμε πει, υπάρχει περιθώριο συνεργασίας ακαδημαϊκών, ιδιωτών και του κράτους, ώστε να προωθηθεί ελεγμένα και υπεύθυνα η Καινοτομία στην Κύπρο ώστε το νησί μας να καταστεί κόμβος Καινοτομίας, ώστε οι προκλήσεις να αντιμετωπιστούν και να επιτευχθεί πλήρης εκμετάλλευση της προοπτικής που προσφέρει το blockchain.
Πώς πιστεύετε ότι η υιοθέτηση της τεχνολογίας blockchain θα μπορούσε να επηρεάσει τον χρηματοπιστωτικό και τραπεζικό τομέα στην Κύπρο και ποιες ευκαιρίες και προκλήσεις μπορεί να δημιουργήσει αυτό;
Η τεχνολογία blockchain μπορεί να εφαρμοστεί πρακτικά σε όλους τους τομείς λόγω του ότι διευκολύνει και προσφέρει ασφάλεια (μέσω κρυπτογράφησης και του αποκεντρωμένου και κατανεμημένου της τεχνολογίας) ταχύτητα και προστασία στην εγγραφή και εκτέλεση συναλλαγών. Ένας από τους σημαντικότερους τομείς στους οποίους το blockchain εφαρμόζεται είναι οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και οι πληρωμές. Χωρίς να μπω σε πολύ μεγάλη λεπτομέρεια, το blockchain χρησιμοποιείται για τη δημιουργία κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων, τα οποία δύνανται να λειτουργήσουν ως μέσα πληρωμής και μεταφοράς αξίας.
Μέσω του blockchain, δημιουργούνται καινούργια επενδυτικά μέσα και προϊόντα, καινούργια ανταλλακτήρια, καινούργιες αποκεντρωμένες αγορές χρηματοοικονομικών (DeFi: decentralized finance), εναλλακτικά μέσα άντλησης κεφαλαίων (tokenization) που προσφέρουν την πολυπόθητη χρηματοδότηση σε διάφορα έργα, ιδιαίτερα του περιορισμού και δυσκολία λήψης δανείων και ενόψει των υψηλών τραπεζικών επιτοκίων και καινοτόμες μεθόδους γρήγορων και παγκόσμιων πληρωμών. Σ’ αυτό το πλαίσιο, ο τραπεζικός τομέας στην Κύπρο θα επηρεαστεί μέσω της εξυπηρέτησης πελατών που ασχολούνται με τεχνολογίες blockchain και που προσφέρουν υπηρεσίες κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων. Ήδη, οι πάροχοι κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων εγγράφονται σε μητρώο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου για τη συμμόρφωσή τους με τους κανονισμούς για την παρεμπόδιση και καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, οπότε χρειάζονται τραπεζικούς λογαριασμούς για τη λειτουργία τους. Με την ψήφιση του ευρωπαϊκού κανονισμού MiCA οι πάροχοι αυτοί πιθανόν να αυξηθούν σημαντικά. Παράλληλα, οι τράπεζες και άλλες χρηματοοικονομικές εταιρείες θα κληθούν να ανταγωνιστούν εταιρείες που χρησιμοποιούν το blockchain για την ανάπτυξη εναλλακτικών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.
Νομοθετήματα όπως το MiCA προσφέρουν το ρυθμιστικό πλαίσιο μέσα στο οποίο παραδοσιακοί παίκτες όπως οι τράπεζες μπορούν να κινηθούν, προκειμένου να αποκτήσουν την άδεια και δυνατότητα να προσφέρουν και οι ίδιοι υπηρεσίες με βάση το blockchain. Ταυτόχρονα, παραδοσιακοί και δυνατοί παίκτες στη χρηματοπιστωτική αγορά έχουν τη δυνατότητα να συνεργαστούν με καινούργιες και καινοτόμες εταιρείες για την ανάπτυξη καινούργιων προϊόντων. Για εξυπηρέτηση καινούργιων πελατών που εργάζονται στο blockchain, ο τραπεζικός τομέας θα πρέπει να επιδιώξει την επιμόρφωση τού προσωπικού ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει τις ιδιαιτερότητες που έχουν οι υπηρεσίες που προσφέρουν τέτοιοι πελάτες χωρίς να απορρίπτονται λόγω προκαταλήψεων και ελλιπούς γνώσης.
Ο τραπεζικός τομέας μπορεί να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες και δυνατότητες που προσφέρει το blockchain αντιμετωπίζοντας αποτελεσματικά τυχόν προκλήσεις.
Πώς συγκρίνετε το προτεινόμενο ρυθμιστικό πλαίσιο στην Κύπρο με εκείνα σε άλλες χώρες και τι μπορούμε να μάθουμε από τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές;
Μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και σε τρίτες χώρες, υπάρχουν ξεχωριστά εθνικά δικαϊκά, δικαστικά και νομικά συστήματα. Ως εκ τούτου, ο τρόπος ενσωμάτωσης, αναγνώρισης και ευθυγράμμισης των νομικών αποτελεσμάτων που επιφέρουν οι τεχνολογίες blockchain και κατανεμημένου καθολικού, διαφέρει τόσο ως προς τα μέσα (εξειδικευμένα νομοθετήματα ή ανανέωση υφιστάμενων νομοθετημάτων, ειδικοί κανονισμοί κ.τλ.) όσο και ως προς το περιεχόμενο. Για τον λόγο αυτό, είναι δύσκολη η σύγκριση μεταξύ άλλων εθνικών πρωτοβουλιών και αυτή της Κύπρου.
Γενικότερα και παρά την έξοδό του από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ηνωμένο Βασίλειο, λόγω του κοινού μας και σε μεγάλο βαθμό όμοιου δικαϊκού μας συστήματος, αυτό του κοινοδικαίου, αποτελεί πηγή για αξιόλογες πρακτικές. Η Νομοθετική Επιτροπή (Law Commission) βρίσκεται στο στάδιο ετοιμασίας ενός μεγάλου και περιεκτικού οδηγού για την ανανέωση του νόμου με σκοπό τη δημιουργία μιας ισχυρής βάσης για την ανάπτυξη, ρύθμιση, αποδοχή και υιοθέτηση των ψηφιακών στοιχείων (digital assets) συμπεριλαμβανομένων κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων που βασίζονται στις ΤΚΚ και το blockchain.
Παράλληλα, διεθνείς, πιστοποιημένοι και αξιόπιστοι Οργανισμοί όπως το ISO, στον οποίο έχω την τιμή να εκπροσωπώ την Κύπρο ως εθνικός αντιπρόσωπος, έχουν εκδώσει πρότυπα σχετικά με το blockchain και τα smart contracts. Αυτά τα πρότυπα μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για τη νομοθετική και τεχνική ανάπτυξη του blockchain και εφαρμογών επί blockchain. Εδώ, θα αδράξω την ευκαιρία να αναφέρω ότι, μεταξύ 12 και 18 Ιουνίου 2023, η χώρα μας και συγκεκριμένα το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας θα φιλοξενήσει την Επιτροπή για Blockchain TC 307 του Παγκόσμιου Οργανισμού Προτύπων, η οποία θα συνεδριάζει και εργάζεται από την Κύπρο κατά την προαναφερόμενη εβδομάδα. Στα πλαίσια της παραμονής της Επιτροπής εδώ, η Επιτροπή επιθυμεί να έρθει σε επαφή και γνωρίσει επιχειρηματίες και/ή ιδρυτές εταιρειών και πρωτοβουλιών που αναπτύσσουν οποιαδήποτε επιχειρηματικά μοντέλα, προϊόντα και/ή υπηρεσίες με τη χρήση της τεχνολογίας Blockchain και οι οποίοι είναι πρόθυμοι να παρουσιάσουν αυτά ενώπιον της Επιτροπής κατά την προαναφερόμενη εβδομάδα ή και διαδικτυακά σε μεταγενέστερο χρόνο. Για τον λόγο αυτό παρακαλώ όσοι ενδιαφέρονται να επικοινωνήσουν άμεσα μαζί μου.
Τι ρόλο μπορεί να διαδραματίσει ο ιδιωτικός τομέας βοηθώντας στη διαμόρφωση και εφαρμογή ενός ρυθμιστικού πλαισίου blockchain στην Κύπρο και πώς μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να συνεργαστούν για την προώθηση της υπεύθυνης Καινοτομίας και ανάπτυξης;
Ο ιδιωτικός τομέας πρωταγωνιστεί στην προώθηση και εφαρμογή της Καινοτομίας και ανάπτυξης, μέσω διαφόρων τεχνολογιών όπως το blockchain και οι ΤΚΚ. Μέσω της διαδικασίας δημόσιας διαβούλευσης, ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να συμμετάσχει στη διαμόρφωση ρυθμιστικού πλαισίου για το blockchain. Παράλληλα, γνώστες και εμπειρογνώμονες επί των τεχνολογικών και τεχνικών, νομικών, λογιστικών, φοροτεχνικών ζητημάτων που αφορούν σε καινοτόμες τεχνολογίες και εφαρμογές πρέπει να λαμβάνουν μέρος στον δημόσιο διάλογο για την κατάρτιση ρυθμιστικών πλαισίων, όπου θα επιδιώκεται η προώθηση της υπεύθυνης Καινοτομίας και ανάπτυξης. Επίσης, ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να επιμορφώσει σε καινοτόμες και καινούργιες τεχνολογίας και τις συγκεκριμένες προκλήσεις και δυνατότητες που προσφέρουν. Οφείλω να σημειώσω ότι έχουμε πολύ αξιόλογους ακαδημαϊκούς και ακαδημαϊκές πρωτοβουλίες στους τομείς Καινοτομίας και ειδικότερα στις ΤΚΚ. Σημειώνω, τις πρωτοβουλίες του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, το οποίο προσφέρει μεταπτυχιακό στο «Blockchain and Digital Currency», διοργανώνει επιμορφωτικά μαθήματα που παρακολουθούνται από χιλιάδες ενδιαφερομένους και προσκαλεί σημαίνουσες προσωπικότητες στον χώρο.
Γενικότερα, πιστεύω σε μία δυναμική συνεργασία μεταξύ του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα με σκοπό την ανάπτυξη και προώθηση της Καινοτομίας και ανάπτυξης.
Κοιτάζοντας το μέλλον, ποιες θεωρείτε τις μεγαλύτερες ευκαιρίες και προκλήσεις που αντιμετωπίζει η βιομηχανία blockchain στην Κύπρο και πώς μπορούμε να συνεργαστούμε για να τις αντιμετωπίσουμε;
Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η βιομηχανία και αγορά blockchain είναι η έλλειψη επίσημης, αναγνωρισμένης, εκτεταμένης και ευρέως διαδεδομένης προτυποποίησης (standardization), η προκατάληψη και ελλιπής γνώση από πλευράς ρυθμιστικών Αρχών, η ενδεχόμενη αυστηρή και υπερβολική αντιμετώπιση και ρύθμιση από νομοθετικής και διοικητικής πλευράς, τόσο σε παγκόσμιο όσο και τοπικό επίπεδο.
Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων περνά σε μεγάλο βαθμό από τα ευρωπαϊκά όργανα που ρυθμίζουν σημαντικό μέρος των νέων τεχνολογιών. Υπό αυτή την έννοια, η Κύπρος μπορεί να πρωτοπορήσει μέσω της γρήγορης, έγκαιρης και αποφασιστικής υιοθέτησης οδηγιών, ψήφισης εφαρμοστικών κανονισμών όπου κάτι τέτοιο απαιτείται και διασαφήνισης νομικών και αποδεικτικών ζητημάτων μέσω εξειδικευμένου πλαισίου για το blockckhain και άλλων απαραίτητων ανανεώσεων σε υφιστάμενους νόμους.
Όπως έχουμε πει, υπάρχει περιθώριο συνεργασίας ακαδημαϊκών, ιδιωτών και του κράτους, ώστε να προωθηθεί ελεγμένα και υπεύθυνα η Καινοτομία στην Κύπρο ώστε το νησί μας να καταστεί κόμβος Καινοτομίας.