Συνέντευξη στην Ευδοκία Παπαδοπούλου
Σε τρεις βασικές προκλήσεις της αγοράς εργασίας εστιάζει ο γενικός γραμματέας του ΚΕΒΕ, Μάριος Τσιακκής, θέτοντας στην κορυφή της πυραμίδας την έλλειψη του ανθρώπινου δυναμικού και «δείχνοντας» ταυτόχρονα, τις Συνδικαλιστικές Οργανώσεις ως υπεύθυνες για τη διαιώνιση του προβλήματος. Την ίδια ώρα, μιλώντας στο Economy Today, βάζει στο κάδρο τις επιλογές της νέας γενιάς, υπογραμμίζοντας, μεταξύ άλλων, την ευκολία με την οποία μετακινούνται από τη μία εταιρεία στην άλλη.
Ο κ. Τσιακκής περιγράφει επίσης, πως η μετάβαση της κυπριακής οικονομίας σε ένα πιο αναπτυγμένο μοντέλο λειτουργίας οδηγεί το εγχώριο δυναμικό σε αναβαθμισμένες θέσεις εργασίας, ενώ κάνει λόγο για καθημερινά αιτήματα από πλευράς μελών του ΚΕΒΕ που ζητούν απεγνωσμένα εργατικά χέρια. Παραδέχεται ακόμη πως η θέσπιση του κατώτατου μισθού έφερε περισσότερη διαφάνεια, αλλά και το ότι η κάθοδος εργαζόμενων υψηλής εξειδίκευσης από το εξωτερικό, συνέβαλε στην αύξηση των τιμών των ακινήτων, επιβαρύνοντας το κόστος ζωής των ντόπιων.
Ποιες οι μεγαλύτερες προκλήσεις σήμερα στην αγορά εργασίας;
Κορυφαία η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού
Η κυπριακή αγορά εργασίας παρουσιάζει πολυεπίπεδες στρεβλώσεις, οι οποίες επηρεάζουν τις δραστηριότητες του επιχειρηματικού κόσμου. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η σοβαρή έλλειψη εργατικού δυναμικού και η άρνηση του συνδικαλιστικού κινήματος για εισαγωγή ικανοποιητικού αριθμού ξένων εργατών από τρίτες χώρες σε τομείς που έχει ανάγκη η οικονομία, με επιπτώσεις στην ομαλή διεξαγωγή των εργασιών των επιχειρήσεων.
Δημόσιος Vs Ιδιωτικού τομέα
Μια άλλη σημαντική και διαχρονική στρέβλωση είναι το προνομιακό καθεστώς εργοδότησης που προσφέρει ο ευρύτερος Δημόσιος τομέας, έναντι του Ιδιωτικού. Ακόμα και σήμερα, όπου οι οικονομικές συνθήκες άλλαξαν, νέοι άνθρωποι (κυρίως πτυχιούχοι) προτιμούν την εργοδότηση στον Δημόσιο τομέα, αντί στον Ιδιωτικό, λόγω των πολλών ωφελημάτων που προσφέρει στους όρους εργασίας που εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να προσφέρει ο Ιδιωτικός τομέας, ο οποίος είναι εκτεθειμένος στον ανταγωνισμό και οφείλει να παραμένει ανταγωνιστικός. Αυτή η στρέβλωση επηρεάζει άμεσα την ιδιωτική οικονομία, η οποία συνεχώς χάνει στελέχη που προτιμούν να εργαστούν στο Δημόσιο.
Αγκάθι τα τεχνικά επαγγέλματα
Επίσης, το ΚΕΒΕ προβληματίζεται και για τη μείωση του αριθμού των νέων μας που στρέφονται σε τεχνικά επαγγέλματα. Ενώ υπάρχει ζήτηση γι’ αυτές τις εργασίες, το ενδιαφέρον κυρίως των νέων είναι πολύ χαμηλό. Ως αποτέλεσμα άρχισε εδώ και αρκετά χρόνια να παρατηρείται μια σοβαρή αναντιστοιχία μεταξύ του αριθμού των διαθέσιμων προς εργοδότηση ειδικοτήτων/δεξιοτήτων και αυτών που ζητά η αγορά.
Ποιοι τομείς επηρεάζονται;
Η σοβαρότερη δυσκολία σήμερα αφορά στην εξεύρεση προσωπικού σε διάφορους κλάδους της οικονομίας κυρίως σε επαγγέλματα χαμηλής κατάρτισης και ανειδίκευτου εργατικού δυναμικού, όπως για παράδειγμα, στον Γεωργοκτηνοτροφικό τομέα, την ανακύκλωση, στους εργάτες παραγωγής ή στον Κατασκευαστικό τομέα, όπως επίσης και σε βαριά επαγγέλματα που δεν είναι διατεθειμένοι οι Κύπριοι να εργαστούν. Δυσκολίες εξεύρεσης προσωπικού παρουσιάζονται και στον Ξενοδοχειακό τομέα, τα εστιατόρια, οδηγοί/μεταφορείς εμπορευμάτων, πωλητές, τεχνίτες σε διάφορους κλάδους αλλά και άτομα με εξειδικευμένες γνώσεις για πολύ συγκεκριμένες εργασίες.
Αναπτυγμένο μοντέλο οικονομίας = αναβαθμισμένες θέσεις για τους ντόπιους
Το ζητούμενο δεν είναι η αναλογία ντόπιων και ξένων εργαζόμενων, αλλά οι ανάγκες της οικονομίας σήμερα. Από τη στιγμή που οι επιχειρήσεις έχουν ανάγκη για επιπρόσθετο εργατικό δυναμικό, ως κράτος θα πρέπει να φροντίζουμε να καλυφθούν αυτές οι ανάγκες. Όπως ανέφερα και προηγουμένως στους τομείς της Γεωργοκτηνοτροφίας, της ανακύκλωσης, των σκυβάλων, σε κάποια επαγγέλματα του Κατασκευαστικού τομέα, των ταχυμεταφορών, των πλυντηρίων αυτοκινήτων και γενικά στα βαριά επαγγέλματα η αναλογία ξένων/ντόπιων μπορεί να φθάνει και το 80%.
Εμείς, ως ΚΕΒΕ, αυτό που λέμε είναι ότι δεν πρέπει να υπολειτουργούν οι επιχειρήσεις λόγω έλλειψης εργατικού δυναμικού. Μόνο έτσι μπορεί να ενισχυθεί η ανάπτυξη και η οικονομία. Αν κάποιοι προτιμούν να υπονομεύεται η οικονομία, γιατί χρειάζεται να εργοδοτήσουμε περισσότερους ξένους, να μου επιτραπεί να πω ότι είναι πολύ λανθασμένη αντίληψη. Όπως έγινε σε πολλές άλλες χώρες πριν από εμάς, όταν η οικονομία τους έκανε τη μετάβασή της σε ένα πιο αναπτυγμένο μοντέλο λειτουργίας, όπου οι ντόπιοι κάλυπταν τις πιο αναβαθμισμένες θέσεις εργασίας αφήνοντας τις άλλες στα χέρια του ξένου εργατικού δυναμικού, έτσι θα γίνει και στη δική μας περίπτωση.
Ποιες οι ελλείψεις σε αριθμούς;
Δεν μπορούμε να καθορίσουμε αριθμητικά τον αριθμό των εργαζόμενων που υπολείπονται, γιατί αυτό αλλάζει καθημερινά. Όμως, λαμβάνουμε καθημερινά αιτήματα των επιχειρήσεων μελών μας που ζητούν απεγνωσμένα εργατικά χέρια. Εκτίμησή μας ότι οι ανάγκες αυτές μπορεί να ξεπερνούν και τις 15.000.
«Μεταναστευτικό»: Ευκαιρία για τις επιχειρήσεις ή απειλή για τους εργαζόμενους;
Ποτέ δεν είπαμε πως πρέπει να φέρουμε χιλιάδες ξένους εργάτες στον τόπο για να αντικαταστήσουν το ντόπιο εργατικό δυναμικό. Εξάλλου η προτίμηση των επιχειρήσεων είναι προς Κύπριους εργαζόμενους για πολύ συγκεκριμένους λόγους όπως για παράδειγμα η κουλτούρα, η γλώσσα, οι δεξιότητες, η παραγωγικότητα και ούτω καθεξής. Εκείνο που ζητούμε είναι όπου υπάρχουν αντικειμενικά ανάγκες, που δεν μπορούν να καλυφθούν από Κύπριους εργαζόμενους, να επιτρέπεται η εισαγωγή εργαζόμενων από τρίτες χώρες. Η θέση μας είναι ξεκάθαρη και να είστε βέβαιοι ότι λαμβάνει υπόψη τα οικονομικά, κοινωνικά και δημογραφικά προβλήματα που δημιουργεί το μεταναστευτικό. Ζητούμε νόμιμα δηλωμένους ξένους εργαζόμενους για συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας και για όσο χρονικό διάστημα οι ντόπιοι και κοινοτικοί εργαζόμενοι δεν μπορούν να καλύψουν τις κενές θέσεις που υπάρχουν.
Το μεταναστευτικό θα μπορούσε να καλύψει κάποιες ανάγκες νοουμένου ότι όσοι έρχονται στη χώρα μας είναι πράγματι οικονομικοί μετανάστες που επιζητούν μια καλύτερη ζωή και ενδιαφέρονται να ενταχθούν στη κοινωνία, προσφέροντας μέσω της απασχόλησής τους. Ξέρουμε, ωστόσο, ότι αρκετοί από αυτούς δεν έχουν αυτές τις προθέσεις, γι’ αυτό και πρέπει να γίνεται προσεκτική και ταχεία εξέταση των αιτήσεων τους, ώστε να απελαύνονται όσοι δεν ικανοποιούν αυτά τα κριτήρια. Κατά τη γνώμη μας, αν όλα γίνουν με τον ορθό τρόπο, με έλεγχο και με νομιμότητα, όπως εισηγείται το ΚΕΒΕ, δεν ελλοχεύουν κίνδυνοι για το ντόπιο εργατικό δυναμικό. Αντίθετα με την εργοδότησή τους οι επιχειρήσεις θα αναπτυχθούν και θα δημιουργήσουν πρόσθετες θέσεις εργασίας αρκετές από τις οποίες θα καλυφθούν από Κύπριους εργαζόμενους.
Μπορούν να γίνουν διακρατικές συμφωνίες;
Σίγουρα, υπάρχουν τρίτες χώρες που διαθέτουν εργατικό δυναμικό που εμπίπτει στις ανάγκες της Κύπρου και εμείς θα αποταθούμε για την εισαγωγή του, είτε με διακρατικές συμφωνίες, είτε με συγκεκριμένες συμβάσεις εργασίας. Η ύπαρξη τέτοιων συμφωνιών σίγουρα θα μπορεί να είναι βοηθητική και την καλωσορίζουμε.
Κατώτατος μισθός: Πώς επηρεάζει την αγορά εργασίας;
Η θέσπιση του κατώτατου μισθού μπορεί να πει κάποιος ότι επέφερε περισσότερη διαφάνεια και ισονομία αναφορικά με τον ελάχιστο μισθό που πρέπει να καταβάλλει κάθε εργοδότης όταν προσλαμβάνει κάποιο εργαζόμενο στην αρχική βαθμίδα. Δεν θεωρώ ωστόσο ότι βοήθησε στο να μπει νέο αδρανές ντόπιο εργατικό δυναμικό στην αγορά εργασίας για τον απλούστατο λόγω του ότι δεν υπάρχει αυτό το δυναμικό. Σίγουρα ο νέος ΕΚΜ κάνει την Κύπρο πιο ελκυστική στην προσέλκυση υπηκόων από Τρίτες Χώρες σε σχέση με προηγουμένως. Η εκτίμησή μας είναι ότι θα επηρεάσει κυρίως τις επιχειρήσεις που απασχολούν μεγάλο αριθμό εργαζόμενων σε αυτή την κλίμακα. Η αύξηση από €940 στα €1000 ευρώ/μήνα ισοδυναμεί με μια αύξηση της τάξης των €900 ετησίως ανά εργαζόμενο (κόστος εργοδότη) η οποία δεν μπορεί να θεωρείται αμελητέα, ιδιαίτερα σε επιχειρήσεις με πολλούς εργαζόμενους. Είναι δε πιθανό να προκαλέσει αλυσιδωτές αυξήσεις στους μισθούς των υπόλοιπων εργαζόμενων στις επιχειρήσεις αυτές. Το πώς θα εξελιχθεί η επόμενη μέρα με τη θεσμοθέτηση του κατώτατου μισθού, θα περιμένουμε να το δούμε σε συνάρτηση και με την πορεία της οικονομίας το 2024.
Πόσο προσαρμόστηκαν οι κυπριακές εταιρείες στις εργασιακές τάσεις στην εποχή μετά την πανδημία;
Πιστεύουμε ότι οι κυπριακές εταιρείες έχουν την ιδιότητα να προσαρμόζονται εύκολα στις νέες συνθήκες και να είναι ευέλικτες. Αυτό τις βοήθησε τόσο την περίοδο της πανδημίας, όσο και μετέπειτα με την αυξημένη χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας στις εργασίες τους. Σήμερα, οι περισσότερες εταιρείες εργάζονται κανονικά στα γραφεία και τις εγκαταστάσεις τους. Αρκετές όμως εταιρείες, που η φύση των εργασιών τους το επιτρέπει, προσφέρουν στους εργαζόμενους όλα τα αναγκαία εφόδια για καλύτερη απόδοση και όπου είναι εφικτό και την επιλογή της τηλεργασίας.
Αυτό ωστόσο που καταγράφεται πιο έντονα, ιδιαίτερα μετά την πανδημία ειδικότερα ανάμεσα στους νέους, είναι η ευκολία με την οποία αποφασίζουν να μετακινούνται από μια εταιρεία σε άλλη. Η μεγάλη αυτή κινητικότητα δυσκολεύει από τη μια τις επιχειρήσεις στο να καταφέρνουν να συγκρατούν το προσωπικό τους, από την άλλη όμως τους επιτρέπει να επενδύουν και να ανταμείβουν τα πιο ικανά και παραγωγικά στελέχη τους.
Η παρουσία διεθνών εταιρειών και η κάθοδος ξένων εργαζόμενων υψηλών εισοδημάτων, λόγω και των φορολογικών κινήτρων που παρέχονται, συμβάλλει στην αύξηση των τιμών των ακινήτων και το κόστος ζωής των ντόπιων;
Είναι γεγονός ότι οι παράγοντες που αναφέρετε συνέβαλαν στην αύξηση της ζήτησης για στέγη και χώρους εργασίας ξεπερνώντας κατά πολύ τη διαθέσιμη προσφορά. Το γεγονός μάλιστα ότι η εργοδότηση αρκετών από αυτούς συνοδεύεται και με φορολογικά κίνητρα που τους αυξάνει σημαντικά το διαθέσιμο εισόδημά τους, τους επιτρέπει να προσφέρουν καλύτερες τιμές για ενοικίαση ή αγορά ακινήτων, επιβαρύνοντας το κόστος ζωής των ντόπιων. Ένας άλλος παράγοντας που ώθησε τις τιμές προς τα πάνω είναι και η ανάπτυξη των ιδιωτικών πανεπιστημίων, αφού η αύξηση των φοιτητών από χώρες του εξωτερικού, άσκησε πίεση στις τιμές των ενοικίων, κυρίως στη Λευκωσία.
Πιστεύουμε ότι η κτηματαγορά της Κύπρου έχει μεν τις ιδιαιτερότητές της, αλλά ακολουθεί και αυτή τις τάσεις των αγορών του εξωτερικού, οι οποίες σημείωσαν άνοδο τιμών λόγω της αύξησης του κόστους ενέργειας, των ημερομισθίων και των διαφόρων υλικών. Χαιρετίζουμε την πρόσφατη απόφαση της κυβέρνησης με την εξαγγελία της «ενιαίας στεγαστικής πολιτικής» με στόχο τη σταδιακή αύξηση του οικιστικού αποθέματος στοχεύοντας στην προσφορά επιλογών προσιτής στέγης σε συμπολίτες μας που το έχουν ανάγκη. Θα χρειαστεί φυσικά κάποιος χρόνος μέχρι να φανούν τα αποτελέσματα αλλά είναι σίγουρα προς την ορθή κατεύθυνση.
Διαβάστε επίσης: Χρειάζονται 50.000 επιπλέον εργαζόμενοι για να λειτουργούμε εντός 5ετίας